Truyền thông định hướng và những lợi thế
Truyền thông định hướng (TTĐH) là một quá trình truyền tải thông tin, ý tưởng, giá trị và thái độ một cách có mục đích và kế hoạch rõ ràng, nhằm tác động đến nhận thức,thái độ và hành vi của một nhóm đối tượng cụ thể dẫn dắt theo một hướng đi đã được xác định trước. Điểm cốt lõi của TTĐH nằm ở sự chủ động và có ý thức trong việc lựa chọn thông điệp, kênh truyền thông và thời điểm truyền tải để đạt được những mục tiêu cụ thể. TTĐH khác với truyền thông thụ động hoặc ngẫu nhiên, nơi thông tin được lan tỏa một cách tự phát mà không có sự kiểm soát hoặc mục tiêu rõ ràng.
Truyền thông định hướng cũng khác với truyền thông chính trị. TTĐH bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau như kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế, và cả chính trị. Đối tượng tác động da dạng, tùy thuộc vào mục tiêu truyền thông mà có thể là khách hàng, người dân, học sinh, sinh viên, bệnh nhân, hoặc một nhóm cộng đồng cụ thể…Trong khi đó, truyền thông chính trị chỉ giới hạn trong lĩnh vực chính trị và có mục tiêu tác động đến các quá trình và kết quả chính trị. Mọi hoạt động truyền thông chính trị đều mang tính định hướng, nhưng không phải mọi hoạt động TTĐH đều là truyền thông chính trị. Truyền thông chính trị là một dạng đặc biệt của TTĐH, tập trung vào các vấn đề liên quan đến chính trị.
Các yếu tố quan trọng của truyền thông định hướng:(i) Mục tiêu rõ ràng: Xác định cụ thể những gì cần đạt được thông qua hoạt động truyền thông (ví dụ: tăng nhận diện thương hiệu, thay đổi thái độ về một vấn đề, thúc đẩy hành vi mua hàng); (ii) Đối tượng mục tiêu: Nhắm đến một nhóm người cụ thể với những đặc điểm, nhu cầu và mối quan tâm riêng biệt; (iii) Thông điệp nhất quán: Xây dựng thông điệp phù hợp với mục tiêu và đối tượng, đảm bảo tính nhất quán trên tất cả các kênh truyền thông; (iv) Kênh truyền thông phù hợp: Lựa chọn các kênh (ví dụ: mạng xã hội, báo chí, truyền hình, sự kiện) mà đối tượng mục tiêu có khả năng tiếp cận cao nhất… Tóm lại, truyền thông định hướng là một công cụ mạnh mẽ giúp đạt được các mục tiêu cụ thể thông qua việc chủ động và có kế hoạch trong quá trình truyền tải thông tin và tương tác với đối tượng mục tiêu.
Với những lợi thế trên, trong bối cảnh thông tin bùng nổ, đa chiều và phức tạp như hiện nay, thì TTĐH được xem là một trong những giải pháp hữu hiệu để báo chí tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong kỷ nguyên mới. Bởi TTĐH giúp báo chí chủ động thiết lập dòng thông tin chủ lưu, truyền tải một cách có hệ thống và nhất quán các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng. Thay vì bị động chạy theo các sự kiện hoặc để các luồng thông tin tiêu cực lấn át, báo chí định hướng có thể tạo ra các câu chuyện, diễn giải và phân tích theo đúng hệ giá trị và tư tưởng của Đảng, qua đó định hình nhận thức và củng cố niềm tin của công chúng.
TTĐH cho phép báo chí xác định rõ đối tượng mục tiêu (cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân, đặc biệt là giới trẻ) và lựa chọn phương thức truyền tải phù hợp với từng đối tượng. Việc xây dựng thông điệp sắc bén, có luận cứ vững chắc, sử dụng ngôn ngữ gần gũi, sinh động sẽ tăng cường tính chiến đấu, khả năng phản bác các quan điểm sai trái, thù địch một cách hiệu quả và thuyết phục hơn. Kỷ nguyên mới đòi hỏi báo chí phải đa dạng hóa các kênh truyền thông, tận dụng tối đa sức mạnh của báo điện tử, mạng xã hội, các nền tảng số. TTĐH giúp báo chí xây dựng chiến lược nội dung phù hợp với đặc tính của từng nền tảng, tối ưu hóa khả năng tiếp cận và tương tác với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, những người tiếp xúc chủ yếu với thông tin qua môi trường mạng.
Trong môi trường thông tin phức tạp, các thế lực thù địch thường xuyên tung ra các thông tin sai lệch, xuyên tạc, gây nhiễu loạn dư luận, TTĐH giúp báo chí chủ động nắm bắt tình hình, phát hiện sớm các thông tin sai trái và có kế hoạch phản ứng nhanh chóng, kịp thời, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trước các cuộc tấn công thông tin. Thông qua việc truyền tải nhất quán các giá trị cốt lõi, mục tiêu và tầm nhìn của Đảng, truyền thông định hướng góp phần củng cố sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng và sự đồng thuận trong xã hội.
Tuy đến nay vẫn chưa có một định nghĩa duy nhất về TTĐH, mang tính “chuẩn hóa” được ghi trong một văn bản pháp quy cụ thể, nhưng khái niệm và thuật ngữ “truyền thông định hướng” đã và đang được sử dụng rộng rãi trong các nghiên cứu khoa học về truyền thông, trong thực tiễn hoạt động báo chí, truyền thông của Đảng và Nhà nước, cũng như trong các thảo luận chuyên môn. Các cơ quan báo chí, truyền thông của Đảng và Nhà nước luôn ý thức và thực hiện nhiệm vụ định hướng thông tin, truyền tải chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước một cách nhất quán và có mục tiêu. Điều này chính là biểu hiện của hoạt động TTĐH.
Thực trạng và thách thức đối với báo chí trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay và thời gian tới
1) Thực trạng
Xác định báo chí cách mạng Việt Nam giữ vai trò nòng cốt, là lực lượng chủ lực trên mặt trận tư tưởng, lý luận của Đảng, một thế kỷ qua, đặc biệt là trong giai đoạn đổi mới (từ năm 1986 đến nay), các văn bản pháp quy về báo chí ngày càng được hoàn thiện, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước đối với sự phát triển của báo chí cách mạng. Bên cạnh Luật Báo chí 1989, Luật Báo chí sửa đổi, bổ sung năm 1999 và năm 2016 và các văn bản dưới luật; Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quan trọng định hướng cho hoạt động báo chí, đặc biệt là trong công tác tư tưởng, lý luận. Điển hình là Nghị quyết 35-NQ/TW (2018) về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, trong đó xác định rõ vai trò và nhiệm vụ của báo chí.
Theo đó thời gian qua báo chí cách mạng đã tích cực tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần tạo sự đồng thuận trong xã hội. Báo chí đã chủ động, kịp thời đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa. Nhiều cơ quan báo chí như Báo Nhân Dân, Tạp chí Cộng sản, Báo Quân đội nhân dân… đã xây dựng các chuyên mục, tuyến bài chuyên sâu về vấn đề này.
Ảnh minh hoạ
Sự phát triển của công nghệ có thể dẫn đến việc giới trẻ ít tham gia trực tiếp vào các hoạt động tập thể, các sinh hoạt chính trị truyền thống, từ đó có thể làm giảm sự gắn kết và hiểu biết về tư tưởng của Đảng. Hội nhập mang đến những chuẩn mực và phong cách sống mới, có thể khác biệt so với những giá trị mà Đảng và xã hội Việt Nam đề cao. Sự hấp dẫn của văn hóa ngoại lai và lối sống hiện đại có thể làm sao lãng sự quan tâm của giới trẻ đối với các vấn đề chính trị, xã hội và tư tưởng của Đảng. Internet và mạng xã hội mở ra cánh cửa thông tin toàn cầu, giúp giới trẻ tiếp cận nhiều luồng tư tưởng, văn hóa khác nhau. Song có thể dẫn đến sự so sánh, đánh giá và đôi khi đặt nghi vấn đối với những giá trị truyền thống và tư tưởng chính thống…
Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc định hướng tư tưởng cho thế hệ trẻ trong bối cảnh mới, nhiều cơ quan báo chí không ngừng đổi mới hình thức, đa dạng hóa nội dung để thu hút độc giả, khán giả quan tâm hướng đến chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng. Ứng dụng công nghệ kết hợp yếu tố multimedia như video, infographic, podcast, motion graphic để trình bày thông tin một cách trực quan, sinh động và dễ hiểu hơn. Thay vì lối viết khô khan, các bài báo tiếp cận theo hướng kể những câu chuyện hấp dẫn, liên hệ với thực tiễn cuộc sống của giới trẻ, để truyền tải các giá trị và tư tưởng. Một số báo còn tạo ra các cuộc thi sáng tạo nội dung về chủ đề này dành cho giới trẻ (ví dụ: viết bài, vẽ tranh, làm video clip...).
Báo Tuổi Trẻ và Báo Thanh Niên là 2 trong số những tờ báo tiên phong trong việc tiếp cận các vấn đề chính trị, xã hội bảo vệ quan điểm của Đảng dưới góc độ gần gũi với giới trẻ, sử dụng ngôn ngữ trẻ trung, hiện đại. Có thể liệt kê như: https://tuoitre.vn/gioi-tre-co-quan-tam-den-thoi-cuoc-1067860.htm khảo sát mức độ quan tâm của giới trẻ đến các vấn đề xã hội và chính trị); https://tuoitre.vn/gioi-tre-khong-ngo-lo-chinh-tri-nhung-1062064.htm (thảo luận về cách giới trẻ tiếp cận chính trị và những yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của họ); https://thanhnien.vn/tuong-lai-cho-the-he-vuon-minh-185250324155901058.htm (đề cập đến các vấn đề xã hội ảnh hưởng đến giới trẻ và đưa ra những giải pháp).
Mạng xã hội (MXH) và các nền tảng trực tuyến có khả năng lan tỏa thông tin cực kỳ nhanh chóng và rộng rãi, vượt qua những giới hạn về địa lý và thời gian của các phương tiện truyền thống. Vậy nên nhiều cơ quan báo chí hiện nay thay vì nỗ lực “cô lập” hoặc ngăn chặn đã chủ động “sống chung” và tận dụng sức mạnh mạng xã hội để truyền tải thông điệp về tư tưởng của Đảng đến nhiều người hơn, bằng cách ưu tiên đầu tư nguồn lực vào các nền tảng như: Facebook, YouTube, TikTok.... Đây được xem là một chiến lược khôn ngoan và phù hợp với bối cảnh hiện tại và tương lai của báo chí cách mạng.
2) Những thách thức:
Trong bối cảnh đất nước hội nhập sâu rộng, đặc biệt là thông tin bùng nổ, sự phát triển mạnh mẽ của MXH và những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới hiện nay, báo chí cách mạng Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức không nhỏ trong việc truyền thông định hướng bảo vệ quan điểm của Đảng. Có thể nhận diện những thách thức nổi bật, đó là:
Sự cạnh tranh thông tin gay gắt từ MXH và các nền tảng trực tuyến: (i) Một môi trường thông tin khổng lồ và đa dạng, với nhiều nguồn khác nhau (bao gồm cả chính thống và không chính thống đan xen) được tạo ra từ MXH và các nền tảng trực tuyến, khiến thông tin từ báo chí chính thống dễ bị “loãng” và khó vượt trội; (ii)Sự lan truyền thông tin trên các nền tảng MXH với tốc độ chóng mặt, bỏ xa quy trình sản xuất và phát hành tin tức của báo chí truyền thống. Điều này đòi hỏi báo chí phải có giải pháp thích ứng nhanh chóng nếu không muốn bị bỏ lại phía sau trong việc định hướng dư luận; (iii)Thách thức lớn đối với báo chí cách mạng trong việc bảo vệ sự thật và quan điểm chính thống của Đảng, trong bối cảnh MXH là môi trường thuận lợi cho việc lan truyền tin giả, thông tin sai lệch, xuyên tạc, thậm chí là các luận điệu chống phá.
+ Thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng thay đổi: (i) Công chúng (bao gồm người đọc, người nghe và khán giả) ngày càng có xu hướng mong muốn tiếp nhận thông tin có sự tương tác và cá nhân hóa cao. Điều đó có nghĩa, thay vì truyền thông một chiều và cho nhiều đối tượng thụ hưởng một vấn đề, báo chí cần tạo ra các kênh tương tác, lắng nghe phản hồi và cung cấp nội dung phù hợp với sở thích của từng nhóm đối tượng; (ii) Công chúng, đặc biệt là giới trẻ ngày càng có xu hướng tiếp nhận thông tin qua các định dạng ngắn gọn, trực quan như video ngắn, infographic, meme... Nếu báo chí phải đổi mới cách thức truyền tải thông tin để thu hút và giữ chân độc giả trẻ; (iii)Một bộ phận công chúng có xu hướng hoài nghi và ít tin tưởng hơn vào các kênh truyền thông truyền thống, đòi hỏi báo chí phải nỗ lực hơn nữa để xây dựng uy tín và niềm tin.
AI được phát triển và ứng dụng mạnh mẽ trong lĩnh vực báo chí ở nhiều nước trên thế giới (ảnh minh họa)
+ Áp lực về tính thương mại và thu hút độc giả: Sự chuyển dịch sang nền tảng kỹ thuật số đã làm giảm doanh thu quảng cáo truyền thống của các tờ báo in và truyền hình. Để tồn tại, bênh cạnh đẩy mạnh phát triển của báo điện tử và các nền tảng trực tuyến, các mô hình kinh doanh kỹ thuật số bền vững như: thu phí nội dung (paywall), thành viên (membership), hoặc tài trợ (funding) cũng được các tòa soạn báo chí thử nghiệm nhưng chưa có giải pháp nào tỏ ra vượt trội… Trong khi đó, báo chí phải cạnh tranh với vô số nguồn thông tin khác trên internet, bao gồm MXH, blog cá nhân, và các nền tảng nội dung trực tuyến khác. Điều này đôi khi có thể dẫn đến việc báo chí ưu tiên những nội dung câu khách, giật gân hơn là tập trung vào các vấn đề chính trị, tư tưởng. Cùng với sự lan tràn của thông tin sai lệch và tin giả trên MXH chưa thể kiểm soát hết khiến độc giả khó phân biệt được nguồn tin đáng tin cậy, dẫn đến sự hoài nghi và giảm niềm tin vào báo chí chính thống.
+ Các thế lực thù địch tăng cường chống phá trên không gian mạng: Lợi dụng không gian mạng là môi trường mở, thông tin lan truyền với tốc độ chóng mặt và khó kiểm soát, các thế lực thù địch thường lợi dụng các vấn đề nhạy cảm (như đất đai, dân tộc và tôn giáo, nhân quyền và dân chủ, lịch sử, tham nhũng và tiêu cực…) kích động mâu thuẫn trong xã hội để gây chia rẽ và làm suy yếu niềm tin của nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Trong khi đó, người dùng internet tiếp cận thông tin từ vô số nguồn khác nhau (MXH, blog cá nhân, các trang tin không chính thống, thậm chí cả những trang web độc hại), khiến việc định hướng dư luận và truyền tải thông tin chính thống của Đảng trở nên khó khăn hơn. Mặc dù Luật An ninh mạng đã được ban hành và có hiệu lực, nhưng việc kiểm soát và ngăn chặn các hoạt động này trên không gian mạng là một thách thức không nhỏ đối với các cơ quan chức năng và báo chí. Vì các thế lực thù địch thường đặt máy chủ và điều hành hoạt động từ nước ngoài, rất khó xác định danh tính, kết hợp với liên tục thay đổi phương thức, thủ đoạn, sử dụng các công nghệ hiện đại để che giấu hoạt động và tránh sự kiểm soát của pháp luật Việt Nam.
+ Yêu cầu về năng lực và đạo đức của đội ngũ làm báo: Điểm mạnh của đội ngũ làm báo hiện nay đó là được đào tạo bài bản, có kiến thức chuyên môn vững vàng, kỹ năng nghiệp vụ tốt, nhất là trong lĩnh vực báo chí đa phương tiện và ứng dụng công nghệ mới; phần lớn nhận thức rõ vai trò là người chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng văn hóa, có trách nhiệm với xã hội và công chúng, có tinh thần dấn thân; chấp hành nghiêm chỉnh Luật Báo chí và các quy định về đạo đức nghề nghiệp. Tuy nhiên trong môi trường thông tin bùng nổ, một số nhà báo còn gặp khó khăn trong việc kiểm chứng, phân tích và xử lý thông tin một cách chính xác, khách quan; khả năng ứng dụng các công nghệ mới của một bộ phận nhà báo còn hạn chế, ảnh hưởng đến sản xuất nội dung hiện đại. Vẫn còn tình trạng một bộ phận nhà báo vi phạm đạo đức nghề nghiệp đưa thông tin sai lệch, thiếu kiểm chứng, thậm chí có hành vi tống tiền, sách nhiễu…
Để báo chí tham gia hiệu quả vào công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong kỷ nguyên số
Để vượt qua những thách thức trên, thực hiện tốt TTĐH bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng đặt ra tại Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới; gần đây nhất là Chỉ thị số 30-CT/TW ngày 05/02/2024 của Ban Bí thư về công tác tuyên truyền miệng trong tình hình mới; báo chí cách mạng Việt Nam cần có sự đổi mới mạnh mẽ về nội dung, hình thức, phương thức hoạt động… Cụ thể là:
+ Nâng cao chất lượng nội dung và hình thức
(i)Chủ động tạo ra chuyên mục định hướng. Một tờ báo điện tử hoàn toàn có thể xây dựng chuyên mục dưới dạng video ngắn hoặc bài viết tương tác dài kỳ về chủ đề: “Dân hỏi - Đảng trả lời” hoặc “Đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống”, “|Đảng với dân – Dân với Đảng”… Nội dung tập trung giải thích cặn kẽ các chủ trương, chính sách mới của Đảng một cách dễ hiểu, gần gũi, đồng thời giải đáp những thắc mắc của người dân trên MXH về các vấn đề thời sự, kinh tế, xã hội dưới góc độ tư tưởng của Đảng. Để giúp bạn đọc, độc giả, khán giả dễ hình dung và ghi nhớ, thay vì đăng tải văn bản thuần túy, có thể sử dụng định dạng video, infographic động để minh họa các khái niệm trừu tượng trong lý luận chính trị. Đồng thời, tích hợp các nút tương tác để người xem có thể đặt câu hỏi trực tiếp hoặc tham gia khảo sát ý kiến.
(ii) Khi xuất hiện các thông tin xuyên tạc, bóp méo về lịch sử Đảng hoặc chủ trương, đường lối hiện tại trên MXH hoặc các nền tảng khác, báo chí chính thống cần nhanh chóng vào cuộc, đăng tải các bài viết, phóng sự điều tra, phỏng vấn chuyên gia , nhà khoa học dựa trên các luận cứ khoa học và thực tiễn để làm rõ sự thật, bác bỏ thông tin sai lệch. Về hình thức, tòa soạn có thể sử dụng các công cụ theo dõi và phân tích dư luận trên mạng xã hội để phát hiện sớm các “điểm nóng” thông tin sai lệch. Sau đó, sản xuất các video ngắn, livestream với các nhà sử học, nhà nghiên cứu lý luận , lịch sử đảng để đối thoại trực tiếp với công chúng, giải đáp thắc mắc và định hướng dư luận một cách kịp thời và hiệu quả.
(iii) Báo chí có thể mở các chuyên mục bình luận, xã luận sắc sảo, phân tích sâu các âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch lợi dụng không gian mạng để chống phá Đảng, Nhà nước. Có nghĩa phải tăng cường tính chiến đấu, sắc bén trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Các bài viết không chỉ vạch trần các luận điệu sai trái mà còn trang bị cho độc giả kiến thức, kỹ năng nhận diện và đấu tranh phản bác các thông tin độc hại. Về hình thức, tòa soạn có thể tổ chức các cuộc tranh biện trực tuyến với sự tham gia của các chuyên gia, nhà báo, blogger có uy tín để thảo luận về các vấn đề tư tưởng, thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng, đặc biệt là giới trẻ.
(iv) Kể những câu chuyện về các đảng viên tiêu biểu, những người có đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước, đồng thời lồng ghép các giá trị tư tưởng của Đảng một cách tự nhiên, gần gũi. Hay nói cách khác, báo chí cần xây dựng các sản phẩm truyền thông sáng tạo, hấp dẫn giới trẻ, tập trung vào những vấn đề mà giới trẻ quan tâm như khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, bảo vệ môi trường, tình nguyện; hay tổ chức các cuộc thi sáng tạo nội dung trực tuyến về chủ đề “Đảng trong tôi” khuyến khích giới trẻ thể hiện tình yêu nước, niềm tự hào dân tộc và sự hiểu biết về tư tưởng của Đảng…
Báo chí, xuất bản góp phần quan trọng trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch (ảnh minh hoạ)
+ Tăng cường ứng dụng công nghệ số
Báo chí hoàn toàn có thể chủ động đấu tranh, phát hiện và kịp thời bác bỏ các luận điệu sai trái, thông tin tiêu cực, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng, thông qua việc đầu tư xây dựng và phát triển các nền tảng trực tuyến: báo điện tử, ứng dụng di động, MXH... để tiếp cận độc giả mọi lúc mọi nơi. Sử dụng có hiệu quả các công cụ truyền thông mới, như: AI, Big Data để phân tích xu hướng thông tin, cá nhân hóa nội dung, tăng cường tương tác với độc giả.
Một hệ thống AI tự động thu thập và phân tích bình luận trên MXH về một chủ trương mới của Đảng, xác định các ý kiến trái chiều và các luận điệu xuyên tạc. Dựa trên phân tích của công cụ AI, báo chí xây dựng các bài viết giải thích, làm rõ vấn đề, phản bác thông tin sai lệch một cách hiệu quả. Hoặc đối với cá nhân hóa nội dung, AI có thể giúp phân tích hành vi đọc, sở thích của từng độc giả để gợi ý các nội dung phù hợp liên quan đến tư tưởng của Đảng (Ví dụ: Một độc giả thường xuyên đọc các bài viết về lịch sử Đảng có thể được gợi ý các video ngắn, infographic về các sự kiện lịch sử quan trọng hoặc các gương đảng viên tiêu biểu)… Như vậy sẽ giúp tăng tính tương tác và khả năng tiếp cận thông tin của độc giả.
Hoặc đối với Big Data. Báo chí có thể sử dụng công cụ này để hiểu rõ hơn về hành vi đọc, tương tác của độc giả với các nội dung về tư tưởng của Đảng trên các nền tảng khác nhau. Từ đó, điều chỉnh nội dung và hình thức truyền tải cho phù hợp. Big Data có thể giúp báo chí đo lường được hiệu quả của các chiến dịch truyền thông định hướng, xác định được những nội dung, hình thức nào thu hút được sự quan tâm và có tác động tích cực đến nhận thức của độc giả, như theo dõi lượt xem, lượt chia sẻ, bình luận của một loạt bài viết về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” để đánh giá mức độ lan tỏa và tác động của chiến dịch.
+ Đổi mới phương pháp tiếp cận và tương tác với công chúng
Trong kỷ nguyên số, phương pháp tiếp cận và tương tác một chiều, mang tính áp đặt từ trên xuống đã không còn phát huy hiệu quả cao. Báo chí cần một cuộc “cách mạng” trong cách thức tiếp cận và tương tác với công chúng để TTĐH bảo vệ tư tưởng của Đảng một cách thuyết phục và lan tỏa hơn. Có thể sử dụng các phương pháp như sau: (i) Tăng cường tính tương tác và trải nghiệm. Theo đó, thay vì chỉ cung cấp thông tin tĩnh, báo chí cần tạo ra các trải nghiệm tương tác để công chúng chủ động tham gia vào quá trình tiếp nhận thông tin. Ví dụ: Phát triển các ứng dụng di động với các tính năng như trắc nghiệm kiến thức về Đảng, trò chơi tương tác về lịch sử cách mạng. Sử dụng công nghệ VR/AR để tạo ra các trải nghiệm tham quan ảo các di tích lịch sử, các sự kiện quan trọng của Đảng. Tổ chức các cuộc thi sáng tạo nội dung trực tuyến về chủ đề bảo vệ tư tưởng của Đảng.
(ii) Thay vì sử dụng ngôn ngữ khô khan, mang tính học thuật cao, báo chí cần chuyển sang ngôn ngữ đời thường, gần gũi, dễ hiểu, phù hợp với nhiều đối tượng công chúng khác nhau. Ví dụ: Giải thích các khái niệm lý luận chính trị phức tạp bằng các ví dụ minh họa sinh động từ cuộc sống hàng ngày. Sử dụng các hình ảnh, video, meme để truyền tải thông điệp một cách trực quan; (iii) Chuyển từ “thuyết giảng” sang “đối thoại và lắng nghe”. Có nghĩa, báo chí cần tạo ra các kênh tương tác để lắng nghe ý kiến, phản hồi, thậm chí cả những băn khoăn, thắc mắc của công chúng về chủ trương của Đảng. Ví dụ: Tổ chức các buổi livestream trên MXH với sự tham gia của các chuyên gia lý luận trả lời trực tiếp câu hỏi của người dân...
(iv) Báo chí cần phân khúc đối tượng và cá nhân hóa nội dung dựa trên sở thích, mối quan tâm và trình độ nhận thức của từng nhóm công chúng. Hay nói cách khác cần cá nhân hóa nội dung và đa dạng hóa hình thức TTĐH. Ví dụ: Đối với các đối tượng quan tâm đến lý luận chính trị thì thực hiện các bài phân tích chuyên sâu, dài kỳ trên website. Ngược lại đối với giới trẻ thì sản xuất các video ngắn, infographic bắt mắt trên TikTok và Instagram; hoặc tạo ra các podcast trò chuyện gần gũi về các vấn đề xã hội dưới góc độ tư tưởng của Đảng…
+ Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, biên tập viên, phóng viên
Bằng cách mời các chuyên gia đầu ngành về lý luận chính trị, lịch sử Đảng, an ninh mạng, truyền thông số về tổ chức các khóa học; hoặc tổ chức hội thảo chuyên sâu về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, đặc biệt là những vấn đề mới đặt ra trong kỷ nguyên số như an ninh mạng, thông tin sai lệch, chủ quyền số, đạo đức trên không gian mạng... Qua đó củng cố bản lĩnh chính trị, niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Nâng cao ý thức cảnh giác trước các âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch.
Mời các chuyên gia giỏi về tổ chức các workshop, khóa đào tạo thực hành về sử dụng các phần mềm, ứng dụng làm báo số để đội ngũ phóng viên nắm vững và sử dụng thành thạo các kỹ năng sản xuất nội dung đa phương tiện (video, infographic, podcast, animation...), kỹ năng viết bài chuẩn SEO, kỹ năng sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu, kỹ năng tương tác và quản lý cộng đồng trên mạng xã hội, kỹ năng bảo mật thông tin và phòng chống tấn công mạng cho. Hoặc cử phóng viên tham gia các khóa học ngắn hạn về báo chí dữ liệu, báo chí di động, báo chí tương tác tại các cơ sở đào tạo. Khuyến khích phóng viên tự học và chia sẻ kinh nghiệm giữa các đồng nghiệp.
Tổ chức các buổi tập huấn về kỹ năng critical thinking (tư duy phản biện), fact-checking (kiểm chứng thông tin). Phân tích các vụ việc cụ thể về thông tin sai lệch để rút ra bài học. Khuyến khích phóng viên tham gia các diễn đàn, hội thảo về an ninh thông tin. Để qua đó rèn luyện khả năng nhận diện thông tin sai lệch, tin giả, các luận điệu xuyên tạc trên không gian mạng. Trang bị phương pháp kiểm chứng thông tin, phân tích đa chiều, sử dụng các công cụ kiểm tra nguồn tin. Nâng cao khả năng viết bài phản biện sắc bén, có luận cứ khoa học và sức thuyết phục.
Kết luận
Từ phân tích trên có thể thấy trong kỷ nguyên mới, với sự bùng nổ của thông tin và sự phát triển mạnh mẽ của MXH, vai trò của TTĐH càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Nếu không làm tốt công tác này, báo chí cách mạng có thể bị động trước những luồng thông tin tiêu cực, độc hại, gây ảnh hưởng đến nhận thức và tư tưởng của người dân. Trong kỷ nguyên số với nhiều thách thức thông tin, TTĐH là một giải pháp quan trọng để báo chí phát huy hiệu quả vai trò là vũ khí sắc bén trên mặt trận tư tưởng, chủ động bảo vệ và lan tỏa nền tảng tư tưởng của Đảng, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân và xây dựng đất nước ngày càng vững mạnh. Vì vậy, đầu tư vào nâng cao chất lượng và hiệu quả của TTĐH là một yêu cầu cấp thiết để báo chí thực hiện tốt sứ mệnh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong giai đoạn hiện nay và tương lai.
Lê Minh Trung
Theo Phaply.net.vn
