Quang cảnh Hội thảo
Tầm quan trọng của mô hình tình báo tài chính trong công tác phòng chống rửa tiền
Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Thanh Hải – Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương nhấn mạnh: “Phòng, chống rửa tiền (PCRT) là hoạt động trọng yếu, gắn liền chặt chẽ với công tác phòng, chống tham nhũng. Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã chỉ đạo triển khai đồng bộ nhiều giải pháp PCRT, đạt được kết quả tích cực, góp phần bảo vệ an ninh tài chính – tiền tệ quốc gia và đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm trong và ngoài nước.”
Ông Nguyễn Thanh Hải – Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương phát biểu tại Hội thảo
Ông cũng thẳng thắn chỉ ra một số hạn chế đang tồn tại như cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng còn nhiều bất cập, đặc biệt trong việc kiểm tra, giám sát thực thi pháp luật về PCRT. Qua nghiên cứu mô hình Cơ quan tình báo tài chính của Nhật Bản, ông Nguyễn Thanh Hải đánh giá cao chức năng của cơ quan này trong việc xử lý các báo cáo giao dịch đáng ngờ và hỗ trợ lực lượng điều tra phát hiện nhiều vụ án tham nhũng và tội phạm khác.
Trình bày chi tiết tại Hội thảo, ông Chinone Koichi – Cố vấn trưởng Dự án Pháp luật và Tư pháp (JICA), Nhật Bản đã trình bày chi tiết về mô hình hoạt động của Cơ quan Tình báo Tài chính Nhật Bản (Japan Financial Intelligence Unit – JFIU). Theo đó, JFIU giữ vai trò trung tâm trong việc thu thập, phân tích thông tin giao dịch tài chính nghi vấn và phối hợp chặt chẽ với cảnh sát cùng các công tố viên để điều tra xử lý tội phạm.
Ông Chinone Koichi – Cố vấn trưởng Dự án Pháp luật và Tư pháp (JICA), Nhật Bản trình bày tại Hội thảo
Mô hình này được đánh giá cao bởi tính độc lập trong hoạt động, khả năng phối hợp liên ngành hiệu quả, đồng thời ứng dụng công nghệ hiện đại trong phân tích dữ liệu giao dịch. Điều này giúp Nhật Bản phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi rửa tiền liên quan đến tham nhũng và các loại tội phạm khác.
Tham luận chuyên sâu về công tác phòng chống rửa tiền tại Việt Nam
Bà Nguyễn Thị Minh Thư – đại diện Cục Phòng, chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước) đã trình bày tham luận chi tiết về tình hình phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt (PCRT/TTKB/TTPBVKHDHL) tại Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động và các thách thức ngày càng gia tăng, theo bà Minh Thư:
Công tác phòng chống rửa tiền tại Việt Nam đã có nhiều bước tiến tích cực với sự chỉ đạo sát sao của Đảng, Chính phủ và phối hợp liên ngành hiệu quả. Hệ thống pháp luật PCRT được hoàn thiện với Luật Phòng chống rửa tiền 2022 cùng các văn bản hướng dẫn đi kèm. Ban Chỉ đạo quốc gia về PCRT đã được thành lập với sự tham gia của nhiều Bộ ngành nhằm điều phối đồng bộ hoạt động. Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền giai đoạn 2018-2022 đã xác định rõ các lĩnh vực và loại tội phạm có nguy cơ cao.
Bà Nguyễn Thị Minh Thư – đại diện Cục Phòng, chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước) trình bày tham luận
Công tác phối hợp liên ngành giữa Ngân hàng Nhà nước và Bộ Công an ngày càng được tăng cường, đặc biệt trong trao đổi thông tin giao dịch đáng ngờ. Hoạt động thanh tra, kiểm tra và đào tạo nâng cao nhận thức về PCRT cũng được chú trọng phát triển.
Tuy nhiên, bà Thư cũng nhấn mạnh một số thách thức cần giải quyết như: “Khoảng cách với chuẩn mực quốc tế còn tồn tại; hiệu quả triển khai trên thực tế chưa đồng đều; bộ máy PCRT chưa hoàn thiện; sự phức tạp của tội phạm rửa tiền lợi dụng công nghệ mới đặt ra nhiều nhiệm vụ nặng nề.”
Kinh nghiệm quốc tế trong quản lý tài sản mã hóa và phòng chống rửa tiền
Hội thảo cũng dành phần lớn thời gian cho việc phân tích các xu hướng lợi dụng tài sản mã hóa (crypto assets) để rửa tiền và tài trợ khủng bố – một lĩnh vực mới nổi đầy thách thức. Nghiên cứu được trình bày bởi bà nguyệt (Viện Chiến lược & Chính sách Kinh tế - Tài chính) chỉ rõ:
Tài sản mã hóa có tính ẩn danh cao, phi tập trung và xuyên biên giới, gây khó khăn lớn cho quản lý. Nhiều quốc gia phát triển như Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản, EU đã xây dựng khung pháp lý cụ thể cùng các biện pháp giám sát chặt chẽ đối với các nhà cung cấp dịch vụ tài sản ảo (VASP). Các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn đang được ứng dụng để phát hiện sớm các giao dịch đáng ngờ. Việt Nam cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản mã hóa để không bị tụt hậu so với xu thế toàn cầu.
Bà Nguyệt, đại diện Viện Chiến lược & Chính sách Kinh tế - Tài chính phát biểu tại Hội thảo
Đồng thời, bà Nguyệt đưa ra nhiều kiến nghị thiết thực cho Việt Nam trong việc xây dựng quy định quản lý giao dịch tài sản mã hóa phù hợp với điều kiện thực tiễn và cam kết quốc tế.
Kinh nghiệm minh bạch chủ sở hữu hưởng lợi trong quản lý doanh nghiệp
Phần cuối hội thảo tập trung vào vấn đề minh bạch thông tin chủ sở hữu hưởng lợi (CSHHL) – một nội dung then chốt trong phòng chống tham nhũng và rửa tiền. Luật sư Nguyễn Hưng Quang (Văn phòng Luật sư NHQuang & Cộng sự) chia sẻ: Các tiêu chí xác định CSHHL theo khuyến nghị của FATF bao gồm tỷ lệ sở hữu vốn từ 25% trở lên hoặc quyền chi phối doanh nghiệp. Việc thu thập, lưu trữ và cập nhật thông tin CSHHL được quy định trong Luật Phòng chống rửa tiền 2022 và Luật Doanh nghiệp 2020 (sửa đổi). Kinh nghiệm quốc tế cho thấy đa số quốc gia áp dụng ngưỡng 25% vốn để xác định CSHHL; đồng thời yêu cầu công khai chi tiết thông tin về cá nhân này để nâng cao tính minh bạch. Việt Nam cần cân nhắc hài hòa giữa yêu cầu minh bạch, bảo đảm thông tin chính xác và giảm thiểu chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp theo chủ trương cải cách hành chính.
Luật sư Nguyễn Hưng Quang (Văn phòng Luật sư NHQuang & Cộng sự) chia sẻ tại Hội thảo
Tại hội thảo Luật sư Quang đề xuất, cần hoàn thiện quy định pháp luật về minh bạch CSHHL theo hướng rõ ràng, khả thi; nâng cao hiệu quả thu thập dữ liệu; xây dựng hệ thống đăng ký điện tử tập trung có thể truy cập dễ dàng bởi các cơ quan chức năng.
Hội thảo “Mô hình cơ quan tình báo tài chính và cơ chế kiểm soát các giao dịch đáng ngờ của Nhật Bản – Kiến nghị cho Việt Nam” đã cung cấp một diễn đàn quý giá để trao đổi chuyên sâu về kinh nghiệm quốc tế cũng như thực tiễn công tác phòng chống rửa tiền tại Việt Nam. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức, đề xuất giải pháp hoàn thiện thể chế và tăng cường hiệu quả phối hợp liên ngành trong công tác quản lý nhà nước về phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Đây là bước chuẩn bị quan trọng để Việt Nam từng bước xây dựng mô hình Cơ quan Tình báo Tài chính độc lập, hiện đại như Nhật Bản, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và bảo vệ an ninh tài chính quốc gia trước những thách thức mới.
Kết thúc Hội thảo, thay mặt Ban tổ chức, ông Nguyễn Thanh Hải trân trọng cảm ơn ông Chinone Koichi – Cố vấn trưởng Dự án Pháp luật và Tư pháp JICA Nhật Bản, các chuyên gia trong nước và quốc tế đã đóng góp ý kiến sâu sắc, góp phần làm nên thành công chung của hội thảo.
Hội thảo không chỉ làm rõ những thách thức mà còn đề xuất nhiều giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và mô hình hoạt động tình báo tài chính của Việt Nam dựa trên kinh nghiệm quốc tế đặc biệt là mô hình Nhật Bản. Qua đó góp phần nâng cao hiệu quả phòng, chống rửa tiền gắn liền với cuộc chiến phòng chống tham nhũng, bảo vệ an ninh tài chính quốc gia trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang đặt ra nhiều nhiệm vụ mới.
Bùi Lộc
Theo Phaply.net.vn
