Doanh Nhân Việt Trong Kỷ Nguyên AI, ESG Và Chính Sách MAGA: Từ Thách Thức Toàn Cầu Đến Chiến Lược Bền Vững

08:44 06/10/2025

Bài viết chuyên đề dưới đây—đồng tác giả bởi LG-TS. Ngô Anh Cường (Viện Khoa học Pháp Lý & Kinh doanh Quốc tế – IBLA) và hệ thống phân tích Copilot và Chat GPT—là kết quả của sự kết hợp giữa tư duy pháp lý, chiến lược kinh doanh và công nghệ phân tích hiện đại. Với góc nhìn đa chiều, bài viết không chỉ nhận diện thách thức mà còn đề xuất các hướng đi cụ thể để doanh nghiệp Việt Nam chuyển mình từ thích nghi sang dẫn đầu. Trong kỷ nguyên mà công nghệ, pháp lý và đạo đức đang tái định hình nền kinh tế toàn cầu, doanh nhân Việt Nam không thể chỉ phản ứng với biến động—họ phải chủ động kiến tạo. Trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành năng lực cốt lõi. ESG là ngôn ngữ chung của đầu tư quốc tế. Và chính sách thuế quan từ Hoa Kỳ đang buộc các doanh nghiệp phải tái cấu trúc chuỗi giá trị. Viện Khoa học Pháp lý & Kinh doanh Quốc tế (IBLA) nhận định: đây là thời điểm để doanh nghiệp Việt chuyển mình từ thích nghi sang dẫn đầu.

Bước ngoặt toàn cầu – Thời cơ của doanh nhân Việt

Thế giới đang chuyển mình nhanh chưa từng có. Công nghệ, địa chính trị và các tiêu chuẩn phát triển bền vững đang định hình lại mọi lĩnh vực của nền kinh tế. Trong bối cảnh ấy, doanh nhân Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc.

Nếu AI đang thay đổi cách vận hành doanh nghiệp, thì ESG lại trở thành ngôn ngữ chung của đầu tư toàn cầu. Cùng lúc đó, chính sách thuế quan bảo hộ của Hoa Kỳ – đặc biệt dưới thời Tổng thống Donald Trump với khẩu hiệu “Make America Great Again” (MAGA) – đang tạo ra những thách thức và cơ hội mới cho các nền kinh tế xuất khẩu như Việt Nam.

Theo Viện Khoa học Pháp lý & Kinh doanh Quốc tế (IBLA), đây là giai đoạn bản lề để doanh nghiệp Việt chuyển từ tư duy “thích nghi” sang tư duy “kiến tạo và dẫn đầu”, dựa trên ba trụ cột: AI – ESG – Pháp lý chiến lược.

How AI is Helping U.S. Businesses Navigate and Overcome 2025's New Tariff Challenges

Thuế quan Trump 2.0: Cú hích buộc tái cấu trúc xuất khẩu

Từ tháng 4/2025, chính quyền Tổng thống Donald Trump áp dụng mức thuế nhập khẩu cơ bản 10%, có thể tăng tới 46% đối với một số mặt hàng từ Việt Nam. Dù sau đó mức thuế được điều chỉnh còn 20%, nhưng các quy định mới và rào cản kỹ thuật vẫn gây áp lực lớn cho các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may, điện tử, thủy sản, nông nghiệp, và nội thất.

Giải pháp ứng phó:

Mở rộng thị trường sang CPTPP, EVFTA và ASEAN+, giảm phụ thuộc vào Hoa Kỳ.
Tăng tỷ lệ nội địa hóa, chủ động chuỗi cung ứng trong nước.
Xây dựng thương hiệu “Made by Vietnam” (thay vì Make in Vietnam) – nhấn mạnh giá trị sáng tạo, chất lượng và trách nhiệm xã hội thay vì chỉ gia công.

“MAGA là lời cảnh báo rằng toàn cầu hóa đang bước sang giai đoạn mới: nơi các doanh nghiệp phải thích nghi với chủ nghĩa bảo hộ, nhưng đồng thời tận dụng nó để khẳng định bản sắc và năng lực nội sinh.” — LG-TS. Ngô Anh Cường

AI – Từ công cụ vận hành đến nền tảng chiến lược

Trí tuệ nhân tạo không còn là khái niệm xa vời, mà là năng lực cốt lõi của doanh nghiệp hiện đại. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp đã ứng dụng AI vào sản xuất, quản trị, logistics và chăm sóc khách hàng.

Viện IBLA đang phối hợp với VinAI, FPT, Viettel AI cùng các chuyên gia trong và ngoài nước triển khai chương trình “AI cho doanh nghiệp vừa và nhỏ”, hướng tới mục tiêu giúp doanh nghiệp Việt chủ động làm chủ công nghệ thay vì chỉ tiêu thụ giải pháp ngoại.

Một số ứng dụng thực tiễn:

Tối ưu hóa tuyến giao hàng, giảm chi phí vận hành tới 20%.
Chatbot AI chăm sóc khách hàng 24/7, nâng tỷ lệ giữ chân khách hàng lên 35%.
Phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để dự báo xu hướng tiêu dùng và đầu tư.

“AI là động lực tăng trưởng mới, nhưng chỉ thực sự hiệu quả khi được quản trị bằng đạo đức và pháp lý.”

— TS. Nguyễn Quang Đồng, Viện Nghiên cứu Chính sách & Truyền thông

ESG – Từ cam kết đến chuẩn mực toàn cầu

Theo Báo cáo ESG Việt Nam 2025, 93% doanh nghiệp niêm yết đã công bố cam kết ESG, nhưng chỉ một nửa thực sự tích hợp vào chiến lược phát triển. ESG giờ đây không chỉ là “tấm vé” để tiếp cận vốn xanh, mà còn là thước đo năng lực cạnh tranh quốc tế.

Vai trò của Viện IBLA:

Tư vấn thiết lập hệ thống ESG chuyên biệt theo từng ngành nghề.
Hướng dẫn doanh nghiệp công bố thông tin ESG theo chuẩn quốc tế GRI và SASB.
Tổ chức chuỗi đào tạo ESG cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, giúp ESG trở thành “DNA” của doanh nghiệp Việt.
Luật gia Việt Nam – Người dẫn đường trong kỷ nguyên AI và ESG

Khi công nghệ và quản trị bền vững đang định hình lại luật chơi toàn cầu, luật gia Việt Nam không còn chỉ là người “giữ cổng pháp lý”, mà là người kiến tạo chiến lược kinh doanh an toàn và hiệu quả.

Viện IBLA, cùng Hội Luật gia Việt Nam, đang triển khai chuỗi hội thảo “Pháp lý trong thời đại AI và ESG”, nhằm xây dựng khung pháp lý cho nền kinh tế số.

Một số hành động cụ thể:
Tư vấn tuân thủ Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Rà soát và tích hợp quy định ESG trong chuỗi cung ứng.
Đề xuất khung pháp lý cho AI theo Luật Công nghệ số (DTI Law) sắp ban hành.
Triển khai Nghị quyết 66-NQ/TW (IBLA đã tổ chức Hội thảo khoa học 16/09/2025) vào thực tiễn doanh nghiệp.
MAGA và “tư duy kháng sốc” cho doanh nghiệp Việt

Chính sách MAGA thể hiện rõ xu hướng “nước Mỹ trên hết” với ưu tiên sản xuất nội địa, kiểm soát chuỗi cung ứng và siết thương mại quốc tế. Điều đáng chú ý hơn là tính bất ổn và khó đoán định của chính sách này – điều buộc doanh nghiệp phải hình thành năng lực phản ứng nhanh.

Doanh nghiệp Việt cần:
Theo dõi rủi ro chính sách không chỉ bằng số liệu kinh tế mà cả qua truyền thông và tín hiệu chính trị.
Đa dạng hóa chuỗi cung ứng, tránh phụ thuộc vào một thị trường.
Phát triển chiến lược “kháng sốc”, chuẩn bị sẵn kịch bản cho các biến động bất ngờ.
Hành động chiến lược cho doanh nhân Việt
Tham gia đào tạo AI và ESG do IBLA và các đối tác tổ chức.
Ứng dụng AI trong phân tích, biên tập, ra quyết định và quản trị rủi ro.
Kết hợp với luật gia để xây dựng khung pháp lý nội bộ vững chắc.
Đầu tư vào thương hiệu và truyền thông, khẳng định giá trị “Made by Vietnam”.
Mở rộng hợp tác ngoại giao thương mại, tận dụng mạng lưới lãnh sự và đối tác quốc tế.
Từ thích nghi đến kiến tạo

Chính sách “Make America Great Again” (MAGA) dưới thời Tổng thống Donald Trump không chỉ là khẩu hiệu chính trị, mà là một hệ tư tưởng kinh tế mang tính bảo hộ cao, đặt lợi ích Mỹ lên hàng đầu. Với các biện pháp thuế quan mạnh tay, kiểm soát chuỗi cung ứng và ưu tiên sản xuất nội địa, MAGA đã tạo ra một môi trường thương mại đầy biến động cho các quốc gia xuất khẩu như Việt Nam.

Tuy nhiên, điều khiến MAGA trở nên khó lường chính là phong cách lãnh đạo thất thường của ông Trump. Từ việc thay đổi chính sách đột ngột đến các tuyên bố gây sốc trên mạng xã hội, doanh nghiệp toàn cầu – đặc biệt là tại châu Á – buộc phải xây dựng năng lực phản ứng nhanh và linh hoạt hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh đó, doanh nhân Việt Nam cần:
Phân tích rủi ro chính sách theo kịch bản Trump: Không chỉ dựa vào dữ liệu kinh tế, mà còn phải theo dõi các tín hiệu chính trị và truyền thông xã hội.
Xây dựng chiến lược “kháng sốc” thương mại: Tăng cường đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào một quốc gia duy nhất.
Tư duy chủ động thay vì phòng thủ: MAGA là lời nhắc rằng thế giới không còn ổn định như trước – doanh nghiệp Việt phải sẵn sàng thích nghi với những cú sốc chính sách bất ngờ.
Kỷ nguyên AI – ESG – MAGA không chỉ là phép thử cho năng lực thích ứng, mà là bàn đạp để doanh nhân Việt tái định vị vai trò trên trường quốc tế.

Với sự đồng hành của Viện IBLA, đội ngũ luật gia chiến lược và các nền tảng AI hiện đại như Copilot, Gemini, ChatGPT…, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể chuyển mình từ bị động sang chủ động, từ thích nghi sang kiến tạo.

Trong một thế giới mà chính sách có thể thay đổi chỉ sau một dòng tweet, bản lĩnh, sáng tạo và tốc độ phản ứng chính là vũ khí mạnh nhất của doanh nhân Việt Nam trong hành trình hội nhập toàn cầu.