Tạo đà thực hiện tốt Chiến lược tài chính quốc gia trong giai đoạn mới

(TBTCVN) - Qua hơn 6 năm giữ trọng trách “Tư lệnh” ngành Tài chính, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng đã cùng với toàn ngành thực hiện đổi mới, cải cách nền tài chính công.

 

Qua đó, ngân sách nhà nước (NSNN), nợ công đã được cơ cấu lại, ngày càng hiệu quả, bền vững hơn, góp phần hoàn thành tốt các mục tiêu Kế hoạch Tài chính 5 năm quốc gia (2016 - 2020) và đóng góp quan trọng vào thành công chung của đất nước. Nhân dịp Xuân Canh Tý 2020, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã dành cho TBTCVN cuộc trả lời phỏng vấn về những vấn đề này. TBTCVN xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

 

Thu ngân sách tiếp tục vượt dự toán, nợ công giảm mạnh

 

*TBTCVN: Thưa Bộ trưởng, năm 2019 là năm thứ 2 tiếp tục hoàn thành vượt mức toàn diện các chỉ tiêu kinh tế - xã hội, trong đó có các chỉ tiêu về tài chính - ngân sách. Đặc biệt, năm nay là năm thứ 4 liên tiếp thu NSNN vượt dự toán, tốc độ tăng thu ngân sách cao hơn tăng trưởng kinh tế. Bộ trưởng có thể cho biết một số kết quả nổi bật trên các mặt công tác của Bộ Tài chính trong năm 2019?

 

- Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Năm 2019, các nhiệm vụ về tài chính - NSNN được triển khai đồng bộ, tích cực và đạt kết quả quan trọng, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực.

 

Đáng chú ý, thu NSNN tiếp tục vượt dự toán cả ngân sách trung ương và địa phương; chi ngân sách chặt chẽ, tiết kiệm; bội chi được kiểm soát trong phạm vi Quốc hội quyết định và nợ công được quản lý chặt chẽ, cơ cấu lại danh mục nợ công theo hướng bền vững. 

 

Với quyết tâm hoàn thành cao nhất nhiệm vụ thu NSNN năm 2019, ngay từ đầu năm, công tác quản lý thu NSNN được chú trọng, nhất là đối với các lĩnh vực, địa bàn trọng điểm. Ngành Tài chính phối hợp chặt chẽ với cấp ủy chính quyền địa phương, lực lượng chức năng tăng cường chống thất thu, chuyển giá, chống buôn lậu, gian lận thương mại, trốn thuế; tăng cường thanh, kiểm tra hồ sơ khai thuế của doanh nghiệp (DN), thanh kiểm tra theo chuyên đề về chuyển giá, thương mại điện tử, kinh doanh qua mạng; quyết liệt xử lý nợ thuế... 

 

Nhờ chủ động triển khai, kết hợp với sự phát triển khả quan của nền kinh tế, thu NSNN đã đạt kết quả tích cực. Tính đến ngày 31/12/2019, tổng thu NSNN vượt 9,8% so với dự toán. Trong đó cả thu nội địa, thu dầu thô và thu từ hoạt động xuất nhập khẩu đều vượt dự toán; 63/63 địa phương hoàn thành và hoàn thành vượt dự toán tổng thu nội địa. Đây là năm thứ hai, trong bối cảnh nhiều nguồn thu sụt giảm, thu ngân sách trung ương vẫn đạt và vượt dự toán.

 

Bộ Tài chính đã quản lý điều hành chi NSNN tiết kiệm, hiệu quả theo dự toán được giao và khả năng thu ngân sách. Điều hành bội chi trong phạm vi dự toán, bội chi NSNN năm 2019 ước khoảng 3,4% GDP thực hiện. Các chỉ tiêu nợ công nằm trong giới hạn an toàn được Quốc hội cho phép. Đến cuối năm 2019 tỷ lệ nợ công giảm còn khoảng 55% GDP, nợ chính phủ khoảng 48,5% GDP, thấp hơn kế hoạch đầu năm là nợ công khoảng 61,3%, nợ chính phủ khoảng 52,2%. 

 

Năm 2019 cũng là năm ghi dấu ấn khi ngành Tài chính đã hoàn thành xây dựng khối lượng lớn văn bản được giao chủ trì thực hiện; thực hiện hiệu quả giải pháp phát triển thị trường tài chính, chứng khoán, bảo hiểm và thúc đẩy tái cơ cấu DN nhà nước; đẩy mạnh rà soát, sắp xếp lại tổ chức bộ máy, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; đổi mới cơ chế tài chính đơn vị sự nghiệp công lập, giá dịch vụ công; tăng cường quản lý thị trường giá cả, kiểm soát lạm phát; nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài sản công; đẩy mạnh rà soát, cắt giảm các thủ tục hành chính (TTHC) hỗ trợ người dân và DN... 

 

Kết quả đạt được là thành quả của sự chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ; sự phối hợp của các cấp, các ngành; sự nỗ lực của DN; đặc biệt là sự nỗ lực, đồng lòng, chung tay, chung sức của toàn ngành Tài chính, góp phần tạo đà hoàn thành mục tiêu nhiệm kỳ 2016 - 2020.

 

*TBTCVN:  Nợ công được kiểm soát tích cực hơn và dường như không còn là “vấn đề đau đầu”, khi tỷ lệ gia tăng nợ công 3 năm qua giảm hơn một nửa, nợ công cơ cấu lại cả về kỳ hạn và lãi suất. Xin Bộ trưởng đánh giá về công tác quản lý nợ trong năm 2019 và nhận định trong năm tới?

 

- Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Để đảm bảo an toàn nợ công, Bộ Tài chính đã tham mưu cho Chính phủ bám sát mục tiêu, giải pháp đề ra, hạn chế tối đa cấp bảo lãnh, tăng vay về cho vay lại và rà soát các hiệp định đảm bảo đúng quy định.

 

Phải nhìn nhận thẳng thắn rằng, do nhu cầu đầu tư phát triển rất lớn, chúng ta vẫn phải bội chi và vay nợ, nhưng công tác quản lý nợ công giai đoạn 2016 - 2019 đã đạt nhiều kết quả tích cực, nợ công được kiểm soát tốt. Tốc độ tăng dư nợ công giảm hơn một nửa, chỉ khoảng 7,9%/năm trong giai đoạn 2016 - 2019 so với giai đoạn 2011 - 2015 là 18,1%/năm. Vì thế, tỷ lệ nợ công so với GDP các năm qua đều giảm và giảm rất sâu, duy trì trong ngưỡng an toàn được Quốc hội phê duyệt. Năm 2016 tỷ lệ nợ công là 63,7% GDP, nhưng đến cuối năm 2019 dự kiến là khoảng 55% GDP.

 

Điều đáng nói đó là giai đoạn vừa qua, cùng với sự phát triển của thị trường tài chính, ngành Tài chính đã rất nỗ lực cơ cấu lại danh mục nợ chính phủ. Nợ chính phủ chủ yếu là các khoản phát hành trái phiếu tại thị trường vốn trong nước và các khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài. Tuy nhiên, cơ cấu vay chuyển dịch dần theo hướng tăng vay trong nước giảm rủi ro tỷ giá, hỗ trợ phát triển thị trường vốn trong nước. Nếu năm 2011 dư nợ vay nước ngoài chiếm hơn 61% dư nợ chính phủ thì đến nay đã đảo chiều, tỷ trọng vay trong nước dự kiến cuối năm 2019 đạt 62,3% tổng dư nợ của Chính phủ (năm 2016 là 60,1%). Kỳ hạn phát hành trái phiếu chính phủ (TPCP) trong nước bình quân giai đoạn 2012 - 2015 khoảng trên 4 năm, thì từ đầu năm đến nay bình quân là 13,44 năm, đã phát hành được trái phiếu kỳ hạn 20 - 30 năm. Kỳ hạn còn lại danh mục nợ TPCP, nếu như trước kia bình quân trên 3 năm thì nay xấp xỉ đạt 7,42 năm, áp lực vay đảo nợ giảm mạnh.

 

Đồng thời, lãi suất vay đã giảm sâu. Nếu như những năm 2011 - 2013 có những khoản vay 12 - 13%/năm, kỳ hạn vay 3 năm, thì bình quân 12 tháng đầu năm 2019 là 4,51%/năm, giảm mạnh từ mức 12,01% bình quân năm 2011. Đây là kết quả rất đáng ghi nhận. Nhà đầu tư trái phiếu đã đa dạng hơn, chúng ta có quyền lựa chọn nhà đầu tư. Nếu như giai đoạn trước vay từ ngân hàng thương mại chiếm 78 - 80% thì đến nay chỉ còn khoảng 40%,  còn lại là các nhà đầu tư dài hạn khác như công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam. Nhiều nhà đầu tư tham gia sẽ tăng tính cạnh tranh, hạ lãi suất, góp phần ổn định, phát triển thị trường TPCP cả chiều rộng và chiều sâu.

 

Với những kết quả đạt được, hứa hẹn trong thời gian tới, nợ công sẽ tiếp tục giảm, cơ cấu nợ bền vững hơn, góp phần quan trọng bảo đảm an ninh tài chính quốc gia, nâng cao uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.

 

Dấu ấn cải cách hành chính

 

*TBTCVN: Thưa Bộ trưởng, năm 2019 Bộ Tài chính tiếp tục đẩy mạnh cải cách TTHC, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) hỗ trợ người dân và DN. Trong kết quả xếp hạng môi trường kinh doanh Doing Business 2020, chỉ số nộp thuế đã tăng điểm là đánh giá khách quan nhất về nỗ lực này. Xin Bộ trưởng cho một vài nhận xét, đánh giá về những kết quả trên của ngành Tài chính?

 

- Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Bộ Tài chính coi cải cách thể chế là khâu đột phá trong cải cách hành chính (CCHC). Công tác cải cách thể chế của Bộ Tài chính luôn được gắn với xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật tài chính. Năm 2019, Bộ Tài chính đã chủ trì xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền 103 văn bản quy phạm pháp luật theo đúng kế hoạch đề ra (gồm: 2 luật, 1 nghị quyết của Quốc hội, 11 nghị định, 3 quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 86 Thông tư của Bộ Tài chính).

 

Công tác cải cách TTHC của Bộ Tài chính được triển khai mạnh mẽ theo hướng kiểm soát chặt chẽ việc ban hành TTHC mới, giảm bớt bước trung gian không cần thiết, ứng dụng tối đa CNTT trong giải quyết TTHC, tạo thuận lợi và cắt giảm chi phí tuân thủ cho người dân, DN. Bộ đã triển khai vận hành hiệu quả bộ phận một cửa, đảm bảo giải quyết 100% hồ sơ đúng hạn. Năm 2019, đã bãi bỏ 49 thủ tục, đơn giản hoá 23 thủ tục; cắt giảm 129 điều kiện kinh doanh thuộc 16 ngành nghề lĩnh vực quản lý. 

 

Công tác hiện đại hóa, tăng cường ứng dụng CNTT được triển khai đồng bộ trên tất cả các lĩnh vực. Bộ Tài chính luôn dẫn đầu trong khối các bộ, ngành về ứng dụng CNTT trong giải quyết TTHC, hiện nay đã thực hiện cung cấp 504 dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 3, 4. Đặc biệt, đã triển khai mạnh mẽ ứng dụng CNTT trong lĩnh vực thuế, hải quan: khai thuế điện tử, nộp thuế điện tử tại 100% cục thuế, chi cục thuế với trên 99% DN tham gia; trên 93% DN hoàn thuế điện tử; thí điểm hệ thống cấp hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế. Trong lĩnh vực hải quan, tiếp tục triển khai hiệu quả Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN. Đã kết nối 188 TTHC của 13 bộ, ngành trên Cổng Thông tin một cửa quốc gia với trên 2,74 triệu hồ sơ của gần 34 nghìn DN tham gia; đồng thời trao đổi thông tin C/O mẫu D với 6 nước ASEAN; nâng cấp hệ thống VNACCS/VCIS và các hệ thống xử lý tập trung ngành Hải quan, hệ thống quản lý hải quan tự động tại cảng, kho, bãi (VASSCM) tại các cảng biển. 

 

Công tác CCHC đã tác động tích cực đến cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, được xã hội, cộng đồng người dân và DN đánh giá cao, cụ thể: Về chỉ số CCHC do Ban Chỉ đạo CCHC của Chính phủ công bố, Bộ Tài chính xếp thứ 2/18 bộ, cơ quan ngang bộ. Về chỉ số sẵn sàng cho phát triển và ứng dụng CNTT, Bộ Tài chính 7 năm liên tiếp (từ năm 2013 - 2019) dẫn đầu bảng xếp hạng khối các bộ, ngành do Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Hội Tin học Việt Nam đánh giá; chỉ số nộp thuế của Việt Nam trong Báo cáo thường niên về môi trường kinh doanh năm 2020 do Ngân hàng Thế giới công bố đã có sự cải cách mạnh mẽ và tăng bậc xếp hạng cao nhất trong 10 chỉ số (tăng 22 bậc từ thứ 131 lên 109/190 quốc gia). Mức độ hài lòng của DN về TTHC thuế năm 2019 đạt gần 78% (tăng 3 điểm % so với cuộc khảo sát năm 2016 và tăng 7 điểm % so với năm 2014).

 

*TBTCVN: Có thể nói, Bộ Tài chính là một trong số bộ hiện đi đầu các bộ, ngành quyết tâm triển khai các nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị về sắp xếp, tổ chức lại bộ máy với hiệu quả rõ rệt. Bộ trưởng nhận định về vấn đề này như thế nào?

 

- Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Năm 2019, công tác cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành Tài chính. Tiếp nối thành công những năm trước, Bộ Tài chính đẩy mạnh sắp xếp tổ chức bộ máy, đảm bảo tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đặc biệt là lĩnh vực thuế, hải quan, kho bạc nhà nước (KBNN).

 

Kết quả thực hiện riêng trong năm 2019, đã cắt giảm được 2.172 đầu mối. Trong đó: Tổng cục Thuế cắt giảm được 1.968 đầu mối (giảm 63 phòng tham mưu, thanh tra của cục thuế tỉnh, thành phố; giảm 193 chi cục thuế tại các cục thuế tỉnh, thành phố; giảm khoảng 1.712 đội thuế thuộc chi cục thuế. KBNN cắt giảm 191 đầu mối (đã cắt giảm 128 phòng và tương đương thuộc KBNN cấp tỉnh; 15 KBNN cấp huyện; giảm 48 phòng thuộc KBNN quận tương đương cấp tổ, đội). Tổng cục Hải quan đã thực hiện sắp xếp giảm 12 chi cục hải quan thuộc cục hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố. Cơ quan Bộ Tài chính giải thể 1 đơn vị cấp phòng thuộc Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại.

 

Thực hiện tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý ngành Tài chính, luỹ kế 2 năm 2019 - 2020 tiết kiệm được khoảng 3.000 tỷ đồng.

 

Quá trình triển khai sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Bộ Tài chính theo đúng chủ trương, nghị quyết của Đảng, chương trình hành động của Chính phủ; công khai, minh bạch; trên cơ sở thực tế của từng đơn vị, sự đồng thuận của các cấp quản lý; gắn cải cách bộ máy với cải cách thủ tục hành chính; ứng dụng CNTT, hiện đại hóa ngành; thay đổi phương thức quản lý; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật của ngành Tài chính đảm bảo đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ chính trị được giao.

 

Sắp xếp tổ chức bộ máy là việc làm khó. Tuy nhiên, với cách làm thận trọng, vừa làm vừa rút kinh nghiệm và quan trọng hơn là lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, công chức, viên chức; cùng với sự đoàn kết, đồng lòng và sự phối hợp trách nhiệm của các cấp, các ngành, chính quyền địa phương, ngành Tài chính đã cơ bản hoàn thành mục tiêu đề ra. 

 

Hoàn thành vượt mức mục tiêu nhiệm kỳ

 

*TBTCVN: Năm 2020 đặt dấu mốc quan trọng trong phấn đấu hoàn thành các mục tiêu nhiệm kỳ 2016 - 2020. Thưa Bộ trưởng, Bộ Tài chính sẽ dành mục tiêu ưu tiên nào để hoàn thành tốt các chỉ tiêu nhiệm kỳ, đặt nền móng vững chắc cho thực hiện Chiến lược tài chính quốc gia giai đoạn tới?

 

- Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Trên cơ sở Nghị quyết số 25/2016/QH14 của Quốc hội, đánh giá kết quả thực hiện NSNN năm 2019 và giai đoạn 2016 - 2019, dự báo tình hình kinh tế thế giới và trong nước năm 2020, với tinh thần phấn đấu tích cực, khả thi, Chính phủ trình dự toán NSNN năm 2020 và Quốc hội thông qua. Theo đó, dự toán thu NSNN năm 2020 là 1.512,3 nghìn tỷ đồng, đạt tỷ lệ huy động vào NSNN là 22,2% GDP, từ thuế, phí là 19,4% GDP. Dự toán chi NSNN là 1.747,1 nghìn tỷ đồng. Tỷ lệ bội chi là 3,44% GDP. Đến cuối năm 2020, dự kiến nợ công là 54,3% GDP, nợ chính phủ là 48,5% GDP, nợ nước ngoài của quốc gia là 45,5% GDP.

 

Đến hết năm 2019, đã có nhiều chỉ tiêu đạt và vượt Kế hoạch Tài chính quốc gia 5 năm (2016 - 2020) như: tỷ lệ huy động vào NSNN đạt 24,7% GDP (mục tiêu là 23,5%), cơ cấu thu nội địa trong tổng thu tăng dần, năm 2019 là 82% và năm 2020 dự kiến đạt gần 84%. Tỷ trọng chi đầu tư phát triển đạt 27 - 28% tổng chi NSNN (mục tiêu 25 - 26%). Tỷ trọng chi thường xuyên không bao gồm chi cải cách tiền lương năm 2019 khoảng 60,35%, dự toán năm 2020 là 60,5% (mục tiêu năm 2020 là dưới 64%); bội chi NSNN năm 2019 giảm từ mức 3,7% dự toán xuống mức dưới 3,4% GDP thực hiện; tỷ lệ nợ công khoảng 55% GDP (giới hạn Quốc hội cho phép là 65% GDP)... Đây là cơ sở để chúng ta tin tưởng và tiếp tục kiên định phấn đấu hoàn thành xuất sắc các mục tiêu về tài chính - NSNN đề ra của nhiệm kỳ này.

 

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đề ra, ngành Tài chính sẽ gặp phải thách thức không nhỏ, trong bối cảnh nền kinh tế vẫn phải đối mặt với khó khăn từ bên ngoài cũng như nội tại, nhất là thiên tai, dịch bệnh, tình hình thế giới còn nhiều biến động, bất ổn trong quan hệ thương mại khu vực và thế giới. 

 

Để đảm bảo hoàn thành thắng lợi các mục tiêu và nhiệm vụ đề ra, Bộ Tài chính sẽ kiên trì triển khai đồng thời nhiều nhóm giải pháp và nhiệm vụ trọng tâm. Đặc biệt, năm 2020, Bộ Tài chính ưu tiên tiếp tục thực hiện các giải pháp cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; tạo điều kiện thuận lợi để DN phát triển, cạnh tranh bình đẳng, thúc đẩy tăng trưởng cao và bền vững, tạo nguồn thu ngân sách ổn định, vững chắc. Đồng thời, Bộ Tài chính sẽ rà soát, hoàn thiện chính sách ưu đãi, khuyến khích phát triển sản xuất kinh doanh, nhất là ưu đãi đối với DN nhỏ và siêu nhỏ, ưu đãi về đất đai, tín dụng đầu tư, tín dụng xuất khẩu; tiếp tục đẩy mạnh cải cách TTHC, tinh gọn bộ máy, nâng cao năng lực hoạt động, nhất là các lĩnh vực thuế, hải quan, KBNN, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh. 

 

 

Ngày 24/2/2019, tại Thủ đô Viêng Chăn, trước sự chứng kiến của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Nguyễn Phú Trọng và Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào Bounnhang Vorachith, Bộ trưởng Bộ Tài chính Việt Nam Đinh Tiến Dũng và Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Tài chính Lào Somdy Douangdy ký kết biên bản thỏa thuận hợp tác. Ảnh: Trí Dũng

 

Trong trước mắt cũng như lâu dài, Bộ Tài chính tiếp tục thực hiện đồng bộ, hiệu quả các giải pháp về NSNN, từng bước cơ cấu lại thu - chi NSNN, tăng tỷ trọng chi đầu tư hợp lý, giảm chi thường xuyên gắn với đổi mới mạnh mẽ khu vực sự nghiệp công; kiểm soát chặt chẽ và từng bước cơ cấu lại nợ công; tăng cường thanh kiểm tra thuế, xử lý nợ đọng thuế, bảo đảm thu đầy đủ các khoản thuế, phí, lệ phí vào NSNN; tăng cường chống buôn lậu, gian lận thương mại, chuyển giá, trốn thuế... 

 

Năm 2020 là năm có nhiều ngày lễ, kỷ niệm và các sự kiện chính trị quan trọng. Đây cũng là dịp kỷ niệm 75 năm Ngày Truyền thống ngành Tài chính, năm cuối của nhiệm kỳ 5 năm (2016 - 2020). Tôi tin tưởng rằng, với kết quả đạt được, với bề dày truyền thống và sự đồng lòng, quyết tâm cao trong thực hiện nhiệm vụ, toàn ngành Tài chính sẽ phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao trong năm 2020, trên cơ sở đó hoàn thành tốt các mục tiêu nhiệm kỳ 2016 - 2020, tạo nguồn lực kinh tế - xã hội, phát triển nền tài chính quốc gia nhanh, toàn diện và bền vững hơn trong giai đoạn tới.

 

* TBTCVN: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

 

Minh Anh (thực hiện)  http://thoibaotaichinhvietnam.vn