Thực tế những năm gần đây, hoạt động của các ngân hàng rất sôi động, đa dạng về nguồn sở hữu, các loại hình dịch vụ nâng cao khả năng cạnh tranh, đáp ứng có hiệu quả nhu cầu của doanh nghiệp, khách hàng và nhân dân. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả mà các ngân hàng đã đạt được trong hoạt động kinh doanh thì các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này cũng có chiều hướng gia tăng với tính chất, mức độ vi phạm ngày càng phức tạp, gây nên những thiệt hại lớn về tài sản của nhà nước, ngân hàng và của người dân.
Trong đó nổi lên là các hành vi phạm tội như: tham ô tài sản; hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản; thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng; vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động các tổ chức tín dụng.
Đặc biệt, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực ngân hàng có chiều hương gia tăng về số vụ, số đối tượng và mức độ thiệt hại.
Thực trạng tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng
Qua nghiên cứu các vụ án về tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực ngân hàng trong thời gian qua nhận thấy phương thức thủ đoạn hoạt động của tội phạm hết sức tinh vi, xảo quyệt, đa dạng về thành phần các đối tượng thực hiện xong chủ yếu nổi lên một số thủ đoạn sau:
Thứ nhất, các đối tượng dùng các giấy tờ sở hữu tài sản giả để thế chấp ngân hàng nhằm chiếm đoạt tiền của ngân hàng.
Ảnh minh họa
Thứ hai, các doanh nghiệp vay vốn đến kỳ hạn không có khả năng thanh toán đã lập khống chứng từ mua bán vật tư để làm hồ sơ giải ngân cho ngân hàng, sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng đã mua hàng của những năm trước sửa chữa lại rồi dùng hóa đơn đó giải ngân đáo hạn ngân hàng.
Thứ ba, các đối tượng sử dụng con dấu, giấy tờ của doanh nghiệp giải thể móc nối với cán bộ tín dụng làm thủ tục vay vốn rồi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Thứ tư, lợi dụng chính sách cho vay tín chấp các doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ không có vốn hoạt động nhưng vẫn báo cáo lãi để được vay vốn trả nợ hoặc bù lỗ dẫn đến không có khả năng trả nợ cho ngân hàng.
Thứ năm, các đối tượng thế chấp cổ phiếu giả, sổ tiết kiệm giả, sổ tiết kiệm tẩy xóa, sử dụng thông tin cá nhân giả để vay tiền ngân hàng rồi chiếm đoạt tài sản.
Thứ sáu, thành lập các công ty “ma”, lập các hợp đồng mua bán hàng hóa, nguyên vật liệu khống và sử dụng giấy chứng nhận quyền sở hữu đất đai giả thế chấp để vay vốn sau đó chiếm đoạt tiền của các ngân hàng.
Nguyên nhân của tình trạng tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực gân hàng
Về nguyên nhân của tình trạng tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực ngân hàng có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan. Tuy nhiên tập trung vào một số nguyên nhân cụ thể sau:
- Hệ thống pháp luật về quản lý hoạt động ngân hàng, các chính sách chế độ quản lý hoạt động ngân hàng còn thiếu; một số văn bản còn chưa phù hợp với thực tiễn, thiếu chặt chẽ tạo ra những kẻ hở pháp luật để các đối tượng dễ dàng hoạt động phạm tội trong lĩnh vực này.
- Một số ngân hàng còn chưa tích cực phối hợp trao đổi thông tin với các cơ quan chức năng về những đối tượng có biểu hiện phức tạp trong hoạt động kinh doanh, nghi vấn hoạt động phạm tội.
- Tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước cồng kềnh, kém hiệu quả, sự phối hợp của các cơ quan chức năng liên quan đến hoạt động ngân hàng chưa đồng bộ, đôi khi còn xác nhận bảo lãnh sai nguyên tắc cho doanh nghiệp vay vốn nhưng khi doanh nghiệp làm ăn không hiệu quả, không thanh toán trả nợ được cho ngân hàng thì người bảo lãnh cũng chưa bị xử lý.
- Một số cán bộ, nhân viên ngân hàng với trình độ năng lực, hiểu biết pháp luật còn hạn chế so với yêu cầu, nhiệm vụ hoặc bị thoái hoá, biến chất lợi dụng việc giao quản lý tài sản nhà nước, tập thể đã dùng các thủ đoạn nghiệp vụ kế toán, tài chính, cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế để moi rút tiền bạc của nhà nước sử dụng cho mục đích cá nhân.
Một số giải pháp nâng cao hiệu quả phòng, chống tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực ngân hàng trong thời gian tới
Thứ nhất, tham mưu, hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý hoạt động ngân hàng như đề xuất ban hành sửa đổi, bổ sung các chính sách có liên quan đến hoạt động của ngân hàng như: bảo lãnh, thế chấp, cầm cố, phát mãi tài sản thế chấp…
Thứ hai, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cán bộ ngân hàng và trách nhiệm của mọi công dân trong phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm về kinh tế nói chung, tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực ngân hàng nói riêng. Đặc biệt là tuyên truyền về phương thức thủ đoạn hoạt động của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực ngân hàng để người dân và cán bộ nhân viên nâng cao ý thức cảnh giác, phát hiện và cung cấp thông tin về tội phạm cho các cơ quan chức năng để kịp thời xử lý theo quy định của pháp luật.
Thứ ba, tổ chức phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng trong phòng ngừa ngừa, đấu tranh chống tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong lĩnh vực ngân hàng ví dụ: cơ quan Thuế, cơ quan Thanh tra Chính phủ, kiểm toán Nhà nước, cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, ngân hàng nhà Nước, ngân hàng thương mại để thực hiện tốt các biện pháp phòng ngừa.
Thứ tư, xây dựng các quy chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng với các ngân hàng trên để tạo cơ chế hoạt động phòng ngừa tội phạm một cách kịp thời và có hiệu quả.
Nguyễn Việt Hưng
Theo Phaply.net
