(ĐCSVN) - Ngành Hải quan đã và đang triển khai hàng loạt giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của thương mại điện tử (TMĐT), bảo vệ lợi ích quốc gia và nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt.
Thương mại điện tử xuyên biên giới - Cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam
Thương mại điện tử xuyên biên giới đang trở thành xu hướng phát triển tất yếu trong nền kinh tế toàn cầu, mang lại nhiều lợi ích to lớn cho doanh nghiệp Việt Nam. Việc giao dịch qua các nền tảng thương mại điện tử quốc tế giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, tiết kiệm chi phí và thời gian so với các phương thức thương mại truyền thống. Đặc biệt, trong bối cảnh đại dịch COVID-19, thương mại điện tử đã chứng minh vai trò quan trọng trong việc giữ cho các hoạt động thương mại không bị gián đoạn.
Theo ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), sự bùng nổ của TMĐT tại Việt Nam đang tạo ra những thay đổi lớn trong cách thức doanh nghiệp tiếp cận thị trường quốc tế. Ông cho biết: “TMĐT không chỉ là xu hướng phát triển tất yếu, mà còn mở ra cơ hội rất lớn để doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh trên toàn cầu. Để tận dụng cơ hội này, cần có một hành lang pháp lý đủ mạnh, thông suốt và minh bạch để đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng và nhà cung cấp, đồng thời đảm bảo quản lý nhà nước về an ninh, quốc phòng.”
Việc Chính phủ ban hành Quyết định số 645/QĐ-TTg ngày 15/5/2020 phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2021 – 2025 là minh chứng cho thấy tầm quan trọng của TMĐT đối với nền kinh tế quốc gia. Kế hoạch này không chỉ hướng đến việc thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa trong nước, mà còn mở rộng thị trường quốc tế cho doanh nghiệp Việt Nam, giúp Việt Nam nhanh chóng bắt kịp với xu thế hội nhập kinh tế toàn cầu.
Theo số liệu từ năm 2023, tổng doanh thu từ thương mại điện tử giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng tại Việt Nam ước tính đạt gần 500 nghìn tỷ đồng. Đặc biệt, các sàn giao dịch lớn như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo và TikTok Shop đóng góp một phần đáng kể vào sự tăng trưởng này. Doanh thu từ các nền tảng này chiếm khoảng 233,2 nghìn tỷ đồng, tăng 53,4% so với năm 2022. Điều này cho thấy thương mại điện tử xuyên biên giới đang trở thành một trụ cột quan trọng của nền kinh tế số Việt Nam.
Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, thương mại điện tử xuyên biên giới còn giúp Việt Nam thúc đẩy hội nhập kinh tế toàn cầu. Nhờ các nền tảng thương mại điện tử, doanh nghiệp Việt có thể tiếp cận với khách hàng từ nhiều quốc gia khác nhau, trong khi người tiêu dùng trong nước cũng dễ dàng tiếp cận với các sản phẩm quốc tế phong phú và đa dạng. Điều này không chỉ mở rộng quy mô thị trường, mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên trường quốc tế.
Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội lớn, thương mại điện tử cũng đặt ra nhiều thách thức đối với cơ quan quản lý, đặc biệt trong việc kiểm soát các giao dịch xuất nhập khẩu qua kênh trực tuyến. Các vấn đề như gian lận thương mại, buôn lậu hàng hóa qua biên giới và trốn thuế đã trở nên phức tạp hơn với sự gia tăng của các giao dịch thương mại điện tử. Điều này đòi hỏi các cơ quan chức năng, đặc biệt là ngành Hải quan, phải có những biện pháp quản lý chặt chẽ và đồng bộ hơn.
Hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu
Nhận thức rõ vai trò quan trọng của thương mại điện tử xuyên biên giới, ngành Hải quan đã triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu, đồng thời đảm bảo quản lý chặt chẽ các giao dịch thương mại điện tử. Các giải pháp bao gồm việc tư vấn, hướng dẫn doanh nghiệp về quy trình khai báo hải quan, chế độ ưu đãi và giảm thuế, cũng như tối ưu hóa quy trình thông quan để tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.
Ông Đào Duy Tám, Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan. (Ảnh: HP)
Ông Đào Duy Tám, Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan nhấn mạnh: “Thương mại điện tử xuyên biên giới vẫn còn là mô hình khá mới tại Việt Nam. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ của các sàn thương mại điện tử trong những năm gần đây, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19, nhu cầu giao dịch qua thương mại điện tử ngày càng gia tăng. Cơ quan Hải quan đang tích cực triển khai các giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp, đồng thời xây dựng hành lang pháp lý nhằm quản lý tốt hơn các hoạt động xuất nhập khẩu qua kênh thương mại điện tử”.
Một trong những biện pháp quan trọng nhất là việc xây dựng Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu thông qua giao dịch thương mại điện tử, dự thảo này đã được Bộ Tài chính trình Chính phủ từ năm 2023. Nghị định này được kỳ vọng sẽ tạo ra một hành lang pháp lý vững chắc, giúp quản lý chặt chẽ hơn các giao dịch xuyên biên giới, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử thuận lợi hơn.
Để chuẩn bị cho việc thực thi Nghị định này, ngành Hải quan đã đầu tư mạnh vào hệ thống công nghệ thông tin, với mục tiêu xây dựng một nền tảng quản lý hiện đại, có khả năng theo dõi và kiểm soát toàn bộ các giao dịch thương mại điện tử. Hệ thống này không chỉ giúp nâng cao tính minh bạch trong quản lý mà còn giúp giảm thiểu các rủi ro về gian lận thương mại và buôn lậu hàng hóa qua biên giới.
Ngoài ra, cơ quan Hải quan còn triển khai nhiều chương trình tư vấn, hướng dẫn cho doanh nghiệp về các quy định pháp lý và quy trình khai báo hải quan, giúp doanh nghiệp nắm rõ quy trình và tránh các sai sót trong quá trình thực hiện thủ tục. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu chi phí và thời gian mà còn nâng cao khả năng tuân thủ các quy định của pháp luật.
Giải pháp ứng phó với gian lận thương mại trong TMĐT
Sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử xuyên biên giới đã làm tăng các hành vi gian lận thương mại, buôn lậu và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Điều này đặt ra thách thức lớn cho cơ quan Hải quan trong việc kiểm soát và giám sát các giao dịch thương mại điện tử. Với số lượng hàng hóa giao dịch qua thương mại điện tử ngày càng lớn, ngành Hải quan cần phải có các biện pháp quản lý hiệu quả để ngăn chặn các hành vi vi phạm.
Để ngăn chặn tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại, ngành Hải quan đã chủ động triển khai các biện pháp giám sát chặt chẽ, kết hợp giữa các phương pháp kiểm soát truyền thống và công nghệ hiện đại.
(Ảnh: HP)
Ông Tám cho biết: “Hiện nay, nhiều tổ chức và cá nhân khi tham gia vào hoạt động thương mại điện tử thường sử dụng các dịch vụ chuyển phát nhanh để vận chuyển hàng hóa. Cơ quan Hải quan luôn tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động này, nhưng chúng tôi cũng phải đảm bảo rằng tất cả các giao dịch đều tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về quản lý hàng hóa vận chuyển, bưu chính chuyển phát nhanh theo Công ước quốc tế và Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu của Việt Nam”.
Để ngăn chặn tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại, ngành Hải quan đã chủ động triển khai các biện pháp giám sát chặt chẽ, kết hợp giữa các phương pháp kiểm soát truyền thống và công nghệ hiện đại. Điều này giúp phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm, bảo đảm an ninh kinh tế và chống thất thu ngân sách nhà nước.
Bà Đỗ Thị Thu Thủy, Giám đốc Pháp lý và Hải quan, Công ty TNHH chuyển phát nhanh DHL - VNPT đánh giá cao sự hỗ trợ từ cơ quan Hải quan: “Thương mại điện tử xuyên biên giới đóng vai trò rất quan trọng trong hoạt động của chúng tôi. Cơ quan Hải quan đã hỗ trợ mạnh mẽ trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khi thực hiện các thủ tục hải quan, đặc biệt là trong lĩnh vực TMĐT xuyên biên giới. Chúng tôi kỳ vọng Nghị định về quản lý hải quan đối với thương mại điện tử sẽ sớm được ban hành để giúp quản lý hiệu quả hơn, đồng thời tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp”.
Cùng với việc kiểm soát các hành vi gian lận thương mại, cơ quan Hải quan cũng đang phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng khác như Công an, Biên phòng và Quản lý thị trường để đảm bảo việc xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm. Cơ quan Hải quan cũng không ngừng nâng cao năng lực giám sát, áp dụng công nghệ hiện đại vào việc quản lý các giao dịch thương mại điện tử, từ đó tạo ra một hệ thống quản lý hiệu quả và minh bạch hơn.
Hướng tới phát triển bền vững và hội nhập quốc tế
Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nhanh nhất thế giới. Theo dự báo, doanh thu bán lẻ từ TMĐT xuyên biên giới sẽ tăng trưởng trung bình trên 20% mỗi năm, đạt khoảng 256,1 nghìn tỷ đồng vào năm 2026. Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử không chỉ mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường, mà còn giúp thúc đẩy nền kinh tế số Việt Nam hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu.
Tuy nhiên, để thương mại điện tử phát triển bền vững và mang lại lợi ích lâu dài cho nền kinh tế, việc quản lý chặt chẽ và đồng bộ các quy định pháp lý là vô cùng quan trọng. Các cơ quan quản lý cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng và thực thi các chính sách phù hợp, đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong các giao dịch thương mại điện tử. Việc áp dụng các biện pháp quản lý hiện đại, cùng với sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, sẽ giúp cơ quan Hải quan nâng cao năng lực quản lý và đảm bảo tính hiệu quả trong công tác giám sát thương mại điện tử xuyên biên giới.
Theo ông Bùi Trung Kiên, Phó Chủ tịch VECOM, sự hợp tác quốc tế và xây dựng các tiêu chuẩn quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu theo thông lệ quốc tế là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. “Để thương mại điện tử Việt Nam phát triển bền vững, chúng ta cần không chỉ hoàn thiện hành lang pháp lý trong nước, mà còn cần xây dựng các mối quan hệ hợp tác quốc tế mạnh mẽ, đồng thời áp dụng các tiêu chuẩn toàn cầu để đảm bảo quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu một cách minh bạch, hiệu quả” - ông Kiên cho biết.
Nghị định về quản lý hải quan đối với thương mại điện tử, khi được ban hành, sẽ là bước đi quan trọng trong việc đảm bảo phát triển bền vững của lĩnh vực này tại Việt Nam. Nghị định sẽ không chỉ giúp doanh nghiệp dễ dàng thực hiện các giao dịch thương mại điện tử xuyên biên giới, mà còn hỗ trợ cơ quan Hải quan trong việc giám sát và kiểm soát các hoạt động thương mại, bảo vệ lợi ích quốc gia.
Thương mại điện tử xuyên biên giới đang trở thành động lực quan trọng cho sự phát triển của nền kinh tế số tại Việt Nam. Với những cơ hội lớn mà lĩnh vực này mang lại, cùng với những thách thức về quản lý và giám sát, ngành Hải quan đã và đang đóng vai trò tiên phong trong việc đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của các giao dịch thương mại điện tử. Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, cùng với việc ban hành các chính sách pháp lý rõ ràng, sẽ là yếu tố then chốt để Việt Nam không chỉ phát triển bền vững mà còn nâng cao vị thế trong lĩnh vực thương mại điện tử trên trường quốc tế.
Việc triển khai các giải pháp quản lý thương mại điện tử xuyên biên giới không chỉ giúp bảo vệ lợi ích quốc gia mà còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam phát triển và vươn ra thị trường thế giới, góp phần đưa nền kinh tế Việt Nam tiến nhanh hơn trong quá trình hội nhập và phát triển toàn cầu./.
Minh Phương (dangcongsan.vn)
