Nền tảng vượt trội giúp Singapore xây dựng thành công trung tâm tài chính quốc tế

Singapore - một trong những trung tâm tài chính hàng đầu thế giới

Bài viết phân tích các yếu tố then chốt làm nên vị thế của Singapore, đồng thời so sánh với các trung tâm tài chính lớn khác để làm rõ lợi thế cạnh tranh và những điểm khác biệt chính.

Vị thế của Singapore - Trung tâm tài chính quốc tế tại Châu Á

Singapore không chỉ là trung tâm tài chính của Đông Nam Á, Châu Á mà còn nằm trong nhóm dẫn đầu toàn cầu. Với chiến lược phát triển dịch vụ tài chính từ cuối thập niên 1960, Singapore đã thu hút hàng trăm định chế tài chính quốc tế, trở thành trung tâm hàng đầu về ngoại hối, ngân hàng, quản lý tài sản và tài chính thương mại ở châu Á.

Theo Chỉ số Trung tâm Tài chính Toàn cầu (GFCI) 34 vào tháng 9/2023, Singapore xếp thứ 3 toàn cầu, dẫn đầu châu Á, vượt qua Hồng Kông nhờ vào hạ tầng vượt trội, môi trường chính sách ổn định và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh mẽ[1].

Dưới sự quản lý của Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS), quốc gia này duy trì một nền tảng pháp luật vững chắc, tư pháp độc lập và chính phủ trong sạch, tạo niềm tin mạnh mẽ cho thị trường. Đồng đôla Singapore (SGD) ổn định nhờ cơ chế tỷ giá linh hoạt, giúp quốc gia tránh được các cú sốc lạm phát và bê bối tài chính lớn trong nhiều thập kỷ. Các sáng kiến như thị trường đồng đôla châu Á (ADM) và ưu đãi thuế cho ngân hàng nước ngoài đã biến Singapore thành điểm đến hấp dẫn cho dòng vốn quốc tế.

So với các trung tâm tài chính lớn khác, Singapore có những lợi thế riêng biệt. New York và Luân Đôn dẫn đầu về quy mô thị trường và lịch sử lâu đời, trong khi Hồng Kông nổi bật với vai trò cửa ngõ vào Trung Quốc. Tuy nhiên, Singapore vượt trội nhờ sự kết hợp giữa môi trường pháp lý minh bạch, hạ tầng hiện đại, và khả năng thích ứng nhanh với xu hướng mới, đặc biệt trong lĩnh vực fintech và tài chính bền vững.

Môi trường và quy định pháp lý

Singapore minh bạch và thân thiện với doanh nghiệp

Một trong những trụ cột chính làm nên thành công của Singapore là môi trường pháp lý minh bạch và ổn định. Ngân hàng Thế giới xếp Singapore thứ 2 toàn cầu về môi trường kinh doanh thuận lợi (2020), nhờ khung pháp luật hỗ trợ thực thi hợp đồng, khởi nghiệp dễ dàng và sự giám sát chặt chẽ từ MAS[2]. Hệ thống tòa án độc lập, thủ tục tố tụng rõ ràng và chính phủ trong sạch giúp Singapore trở thành “nơi trú ẩn an toàn” cho các hoạt động tài chính quốc tế. MAS đóng vai trò kép: vừa là ngân hàng trung ương, vừa là cơ quan quản lý tài chính, đảm bảo chính sách đồng bộ và phản ứng nhanh trước biến động. Nhờ đó, Singapore hiếm khi xảy ra khủng hoảng ngân hàng nội địa hay bê bối tài chính lớn, củng cố niềm tin của nhà đầu tư.

Singapore trong tương quan với các trung tâm tài chính quốc tế khác

Hồng Kông: Hồng Kông sở hữu hệ thống pháp lý dựa trên thông luật Anh, với các cơ quan quản lý uy tín như HKMA và SFC. Tuy nhiên, Luật An ninh Quốc gia 2020 và 2024 đã gây lo ngại về tính độc lập và tự do, dù các quy định tài chính cốt lõi vẫn minh bạch[3]. Hồng Kông có lợi thế kết nối với Trung Quốc, nhưng sự phụ thuộc vào chính sách Bắc Kinh làm giảm tính dự đoán so với Singapore.

New York: Hệ thống pháp lý Hoa Kỳ phức tạp với nhiều cơ quan quản lý (Fed, SEC, OCC, CFTC). Pháp luật Mỹ bảo vệ nhà đầu tư mạnh mẽ, nhưng quy định khắt khe và thay đổi theo chính quyền làm tăng chi phí tuân thủ. New York vẫn hấp dẫn nhờ quy mô thị trường và uy tín từ một nền pháp lý lâu đời, minh bạch và ít biến động.

Luân Đôn: Luân Đôn có khung pháp lý thông luật Anh ổn định, với các cơ quan như BoE, FCA và PRA đảm bảo quản trị rủi ro hiệu quả. Sau Brexit, Luân Đôn điều chỉnh quy định để tăng cạnh tranh, nhưng mất quyền “hộ chiếu tài chính” vào EU khiến một số hoạt động chuyển sang các thành phố khác như Frankfurt, Geneva.

Điểm chung và khác biệt

Cả bốn trung tâm đều có pháp trị mạnh, bảo vệ quyền tài sản và hợp đồng. Singapore và Hồng Kông nổi bật nhờ thủ tục đơn giản, thân thiện doanh nghiệp, trong khi New York và Luân Đôn có hệ thống luật phức tạp hơn nhưng bảo vệ nhà đầu tư tốt. Singapore dẫn đầu về tính minh bạch, đặc biệt phù hợp với các công ty muốn môi trường ổn định và ít rủi ro về pháp lý.

Chính sách thuế và ưu đãi cho nhà đầu tư

Singapore là thiên đường thuế uy tín

Chính sách thuế ưu đãi là lợi thế cạnh tranh lớn của Singapore. Với thuế thu nhập doanh nghiệp 17% – mức thấp hàng đầu thế giới – và các chương trình miễn giảm thuế, Singapore thu hút nhiều định chế tài chính toàn cầu[4]. Quốc gia này không đánh thuế thặng dư vốn, cổ tức hay lãi tiền gửi cho nhà đầu tư nước ngoài, đồng thời cung cấp ưu đãi cho startup và các lĩnh vực tài chính như quỹ đầu tư, ngân hàng thương mại. Hơn 80 hiệp định tránh đánh thuế hai lần (DTA) giúp giảm chi phí cho nhà đầu tư quốc tế. Chính sách thuế minh bạch, đơn giản và ổn định của Singapore không chỉ tối ưu chi phí mà còn khuyến khích các hoạt động kinh doanh thực chất, khác với các “thiên đường thuế” chỉ tập trung vào lẫn tránh thuế.

Singapore trong tương quan với các trung tâm tài chính quốc tế khác

Hồng Kông: Hồng Kông có thuế doanh nghiệp 16,5% (8,25% cho 2 triệu HKD đầu tiên), không đánh thuế thặng dư vốn, cổ tức hay thu nhập ngoại biên[5]. Chính sách thuế lãnh thổ và các ưu đãi cho quỹ đầu tư, fintech giúp Hồng Kông cạnh tranh sít sao với Singapore. Tuy nhiên, Hồng Kông nhỉnh hơn về miễn thuế thu nhập ngoại biên.

New York: Thuế doanh nghiệp tại New York cao (21% liên bang + ~15% bang và thành phố), cộng với thuế thu nhập cá nhân lũy tiến (tối đa 37% liên bang + ~10% bang)[6]. Mỹ không có ưu đãi đặc biệt cho tài chính, nhưng quy mô thị trường lớn bù đắp chi phí thuế cao.

Luân Đôn: Thuế doanh nghiệp Anh là 25%[7], cao hơn Singapore và Hồng Kông. Chính sách “non-domiciled” và miễn thuế giao dịch chứng khoán giúp Luân Đôn thu hút nhà đầu tư, nhưng tổng thể thuế suất kém cạnh tranh hơn so với các trung tâm tài chính châu Á.

Điểm chung và khác biệt

Singapore và Hồng Kông dẫn đầu về thuế thấp và ưu đãi trực tiếp, đặc biệt cho fintech và quỹ đầu tư. New York và Luân Đôn, dù thuế cao hơn, vẫn thu hút nhờ quy mô thị trường và uy tín. Singapore nổi bật với sự kết hợp giữa thuế thấp, minh bạch và hỗ trợ doanh nghiệp, tạo lợi thế rõ rệt trong cuộc đua thu hút vốn từ các doanh nghiệp toàn cầu muốn hoạt động tại thị trường châu Á.

Singapore  với ưu đãi thuế vượt trội nhằm hấp dẫn các tập đoàn công nghệ toàn cầu thực hiện R&D tại nơi đây

Hạ tầng tài chính và công nghệ

Một Singapore hiện đại và kết nối toàn cầu

Dù quy mô thị trường nhỏ hơn New York và Luân Đôn, Singapore sở hữu hạ tầng tài chính-công nghệ tiên tiến bậc nhất châu Á. Sở Giao dịch Chứng khoán Singapore (SGX) là trung tâm giao dịch phái sinh và hàng hóa khu vực, trong khi hệ thống thanh toán FAST/PAYNOW cho phép chuyển tiền tức thời 24/7. Hạ tầng viễn thông và CNTT của Singapore đứng đầu thế giới, với Internet tốc độ cao và an toàn. Vị trí địa lý giữa múi giờ Âu-Mỹ giúp Singapore trở thành trung tâm ngoại hối lớn thứ 3 toàn cầu (sau Luân Đôn và New York). Marina Bay Financial Centre là biểu tượng của hạ tầng hiện đại, với các trung tâm dữ liệu tài chính an toàn và hệ thống thanh toán bù trừ đạt chuẩn quốc tế.

Singapore trong tương quan với các trung tâm tài chính quốc tế khác

Hồng Kông: Hồng Kông có Sở Giao dịch Chứng khoán (HKEX) lớn nhất châu Á về vốn hóa, với các chương trình Stock Connect và Bond Connect kết nối Trung Quốc. Hạ tầng thanh toán RTGS và trung tâm dữ liệu mạnh mẽ, nhưng chi phí vận hành cao và gián đoạn COVID gần đây làm giảm sức hút đáng kể.

New York: New York sở hữu NYSE và NASDAQ – hai sàn chứng khoán lớn nhất thế giới – cùng hệ thống thanh toán Fedwire, CHIPS cho đồng USD. Hạ tầng công nghệ tài chính vượt trội, nhưng cơ sở vật lý đô thị (giao thông, điện) đôi khi là hạn chế.

Luân Đôn: Luân Đôn dẫn đầu thị trường ngoại hối (khoảng 38-40% thị phần toàn cầu[8]) và kim loại quý. Hệ thống thanh toán CHAPS, Euroclear và LCH đảm bảo vai trò trung tâm tài chính toàn cầu. Luân Đôn cũng là thủ đô fintech châu Âu, với các startup như Revolut, Wise.

Điểm chung và khác biệt

New York và Luân Đôn vượt trội về quy mô hạ tầng, nhưng Singapore và Hồng Kông có chất lượng tương đương với chi phí hợp lý hơn. Singapore nổi bật nhờ sự hiện đại, kết nối ASEAN và vị trí múi giờ chiến lược, trong khi Hồng Kông có lợi thế độc đáo về kết nối với Trung Quốc.

Chất lượng nguồn nhân lực

Singapore với nguồn nhân lực tinh gọn và tinh hoa

Singapore đầu tư mạnh vào giáo dục và đào tạo, đạt hạng 1 châu Á và hạng 3 thế giới về cạnh tranh nhân tài (INSEAD, 2020)[9]. Chính phủ hỗ trợ tái đào tạo nhân viên tài chính, phối hợp với doanh nghiệp để cập nhật kỹ năng mới. Chính sách visa mở thu hút chuyên gia quốc tế, tạo lực lượng lao động đa ngôn ngữ và năng suất cao. Môi trường sống an toàn, các dịch vụ giáo dục, y tế với chất lượng hàng đầu thế giới giúp Singapore dễ dàng giữ chân nhân tài.

Singapore trong tương quan với các trung tâm tài chính quốc tế khác

Hồng Kông: Hồng Kông có đội ngũ nhân sự tài chính giàu kinh nghiệm, song ngữ Anh-Hoa, đặc biệt mạnh về thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên, bất ổn chính trị 2019 và chính sách COVID làm chảy máu nhân tài, dù các chương trình visa mới đang dần khắc phục những điểm yếu này.

New York: New York có lực lượng lao động tài chính lớn nhất, với chuyên gia từ các trường Ivy League. Môi trường cạnh tranh, chuyên môn hóa cao, nhưng visa H1-B hạn chế nhân tài quốc tế.

Luân Đôn: Luân Đôn thu hút nhân tài toàn cầu nhờ ngôn ngữ Anh và các trường đại học hàng đầu (Oxford, LSE). Sau Brexit, chính sách visa mới giúp Luân Đôn duy trì vị thế, với chuyên môn mạnh về tài chính quốc tế và ngoại hối.

Điểm chung và khác biệt

Cả bốn trung tâm đều có nhân lực chất lượng cao. Singapore và Hồng Kông quốc tế hóa mạnh, phù hợp với vai trò cầu nối Á-Âu-Mỹ. New York và Luân Đôn có quy mô và bề dày vượt trội, nhưng chi phí nhân công cao. Singapore nổi bật nhờ sự tinh gọn và môi trường sống hấp dẫn với các chuyên gia toàn cầu.

Một góc khu vực các tòa nhà văn phòng tài chính ở Vịnh Marina, Singapore. Ảnh: Pixabay

Ổn định chính trị và niềm tin của nhà đầu tư

Singapore được xem là điểm đến an toàn nhất châu Á

Singapore nổi bật với sự ổn định chính trị hiếm có. Chính phủ do đảng PAP lãnh đạo liên tục từ 1965, với đường lối nhất quán ủng hộ kinh doanh. An ninh trật tự tốt, tham nhũng rất thấp (top 3 nước tham nhũng thấp nhất thế giới theo CPI năm 2024[10]) và pháp quyền nghiêm minh tạo niềm tin mạnh mẽ. Xếp hạng tín nhiệm AAA và dự trữ ngoại hối lớn giúp Singapore trở thành nơi trú ẩn an toàn, đặc biệt trong các giai đoạn khủng hoảng (1997, 2008).

Singapore trong tương quan với các trung tâm tài chính quốc tế khác

Hồng Kông: Hồng Kông từng rất ổn định, nhưng biểu tình 2019 và Luật An ninh 2020 và 2024 làm giảm niềm tin. Dù vậy, nguyên tắc “một quốc gia, hai chế độ” và sự hỗ trợ từ Bắc Kinh giúp Hồng Kông phục hồi, vẫn giữ vai trò cửa ngõ dẫn vào Trung Quốc.

New York: Mỹ có thể chế dân chủ ổn định, nhưng dao động chính trị (bầu cử, phân cực đảng phái) gây rủi ro nhỏ. Niềm tin vào đồng đô la Mỹ và pháp luật Mỹ vẫn giữ New York là điểm đến hàng đầu.

Luân Đôn: Brexit gây lo ngại, nhưng pháp luật  Anh và chính sách hỗ trợ “City of London” đảm bảo niềm tin[11]. Luân Đôn vẫn là trung tâm tài chính toàn cầu nhờ uy tín lâu đời.

Điểm chung và khác biệt

Singapore dẫn đầu về ổn định chính trị và pháp quyền, sánh ngang Thụy Sĩ. Hồng Kông phục hồi sau bất ổn, nhưng rủi ro chính trị cao hơn. New York và Luân Đôn ổn định ở cấp độ thể chế, nhưng dao động chính sách gây lo ngại nhỏ. Singapore tận dụng sự ổn định để thu hút dòng vốn từ các khu vực bất ổn, đặc biệt từ Hồng Kông giai đoạn 2019-2020.

Khả năng thích ứng với xu hướng mới

Singapore – Quốc gia tiên phong fintech và tài chính xanh

Singapore dẫn đầu châu Á về fintech, với Singapore Fintech Festival thu hút hàng chục nghìn người mỗi năm. MAS tiên phong với regulatory sandbox và cấp phép ngân hàng số từ 2020[12]. Trong tài chính xanh, Singapore có taxonomy xanh quốc gia đầu tiên ở ASEAN và hỗ trợ phát hành trái phiếu xanh. Về tiền mã hóa, Singapore siết chặt bán lẻ nhưng thúc đẩy blockchain (Project Guardian, Ubin), đảm bảo đổi mới có kiểm soát.

Singapore trong tương quan với các trung tâm tài chính quốc tế khác

Hồng Kông: Hồng Kông cấp phép 8 ngân hàng ảo, phát triển FPS và dẫn đầu crypto (ETF Bitcoin, Ether). Chính sách thân thiện với tài sản ảo giúp Hồng Kông vượt Singapore trong mảng này (Hồng Kông xếp vị trí thứ 2 và Singapore vị trí thứ 4)[13].

New York: New York dẫn đầu fintech tư nhân và blockchain truyền thống (JPM Coin). Tuy nhiên, khung pháp lý quy định về vấn đề này của liên bang bị chậm trễ (chưa duyệt ETF Bitcoin) khiến New York tụt hậu về crypto.

Luân Đôn: Luân Đôn đi đầu Open Banking, RegTech và ESG. Anh đang hoàn thiện luật crypto và có sandbox từ 2016[14], giữ vị trí dẫn đầu châu Âu.

Điểm chung và khác biệt: Singapore và Luân Đôn chủ động với chính sách nhà nước (sandbox, taxonomy xanh), Hồng Kông tăng tốc trong crypto, còn New York mạnh nhờ kinh tế tư nhân. Singapore nổi bật nhờ sự linh hoạt, thử nghiệm nhanh và hợp tác quốc tế, giúp duy trì vị thế trong tương lai.

Singapore đã xây dựng thành công trung tâm tài chính quốc tế nhờ sự kết hợp hoàn hảo giữa pháp lý minh bạch, thuế ưu đãi, hạ tầng hiện đại, nhân lực chất lượng, ổn định chính trị và khả năng thích ứng với xu hướng mới. So với Hồng Kông, Singapore vượt trội về ổn định và linh hoạt pháp lý; so với New York và Luân Đôn, Singapore có lợi thế chi phí thấp và vị trí chiến lược ở châu Á. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và sự nổi lên của các xu hướng như fintech, ESG, Singapore đang tiếp tục củng cố vị thế, không chỉ là trung tâm tài chính khu vực mà còn là một trong những điểm đến tài chính hàng đầu thế giới với sự hiện diện của các tên tuổi, thương hiệu, và đế chế tài chính lớn nhất toàn cầu. Và Việt Nam với vị trí của người đi sau trong lĩnh vực này, việc học hỏi và rút kinh nghiệm từ bài học thành công của Singapore là điều cần thiết để có thể sớm hình thành trung tâm tài chính quốc tế như mong muốn của đất nước trong thời gian tới.

---------------------------