Những giải pháp bao gồm: Kiện toàn mô hình tổ chức Chi hội luật gia trong doanh nghiệp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong truyền thông pháp luật, tăng cường tư vấn pháp lý lưu động, thiết lập cơ chế giao nhiệm vụ kèm nguồn lực cho Hội, và đào tạo đội ngũ luật gia am hiểu pháp luật kinh doanh hiện đại. Bài viết khẳng định HLGVN có vị thế, tiềm năng để trở thành cầu nối pháp lý tin cậy cho doanh nghiệp, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng và thực thi thắng lợi mục tiêu Nghị quyết 66.
1. Lời mở đầu
Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 (Nghị quyết 66) của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã đánh dấu bước đột phá chiến lược nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Nghị quyết 66 đặt mục tiêu đến năm 2028 hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư, kinh doanh, đưa môi trường đầu tư của Việt Nam vào nhóm ba nước dẫn đầu ASEAN. Xa hơn, đến năm 2030 và 2045, Việt Nam phải xây dựng được hệ thống pháp luật hiện đại, minh bạch, khả thi, được thực thi nghiêm minh, thượng tôn pháp luật trở thành chuẩn mực ứng xử của toàn xã hội. Để hiện thực hóa những mục tiêu này, Nghị quyết 66 nhấn mạnh yêu cầu huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong công tác xây dựng, phổ biến và thực thi pháp luật. Đây chính là “mệnh lệnh” cho một cuộc cải cách thể chế sâu rộng, đặt pháp luật vào vai trò "dẫn dắt phát triển" thay vì chỉ là công cụ quản lý thụ động.
“Đưa Nghị quyết 66 – NQ/TW vào cuộc sống” nghĩa là chuyển hoá các định hướng, mục tiêu của Nghị quyết thành hành động cụ thể và kết quả thực tiễn. Nghị quyết nêu rõ: Với khối lượng công việc đồ sộ, khó khăn, cần có sự chung tay phối hợp của các bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương, các cơ quan chức năng liên quan và cả các cơ quan báo chí để truyền thông chính sách, truyền thông pháp luật, đưa Nghị quyết đi vào cuộc sống. Trong nỗ lực chung đó, vai trò của các tổ chức chính trị– xã hội – nghề nghiệp là hết sức quan trọng. HLGVN với vị thế là một tổ chức Chính trị– xã hội – nghề nghiệp tập hợp đội ngũ luật gia với hơn 100.000 hội viên trong cả nước. Hội được Đảng, Nhà nước giao nhiều nhiệm vụ trong xây dựng và tuyên truyền pháp luật, giám sát thực thi pháp luật, tư vấn và trợ giúp pháp lý cho nhân dân.
Năm 2025, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (có hiệu lực từ 01/7/2025), một văn bản pháp lý quan trọng góp phần hoàn thiện cơ chế hoạt động của Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) và các tổ chức thành viên trong tình hình mới. Việc sửa đổi Luật Mặt trận lần này nhằm thể chế hóa các chủ trương mới của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị, trong đó có chủ trương hợp nhất các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ vào MTTQ Việt Nam. HLGVN, với tư cách là thành viên của MTTQ Việt Nam, cũng nằm trong xu thế đổi mới này. Các thay đổi về pháp luật Mặt trận đặt ra yêu cầu HLGVN phải kiện toàn tổ chức, phương thức hoạt động để đáp ứng tốt hơn vai trò, trách nhiệm trong hệ thống chính trị và trong việc hỗ trợ pháp lý, bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp.
Đặc biệt, trong bối cảnh thúc đẩy phát triển kinh tế và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh theo tinh thần Nghị quyết 66, việc nâng cao năng lực phổ biến pháp luật và hỗ trợ pháp lý của HLGVN đối với cộng đồng doanh nghiệp càng trở nên cần thiết. Cộng đồng doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa được Nghị quyết 66 xác định là động lực quan trọng cho nền kinh tế quốc gia. Để biến tiềm năng đó thành hiện thực, doanh nghiệp cần được hoạt động trong môi trường pháp lý thuận lợi, minh bạch và phải nắm vững pháp luật, tuân thủ pháp luật. HLGVN, với mạng lưới luật gia rộng khắp cả nước, am hiểu pháp luật, có thể đóng vai trò cầu nối truyền tải pháp luật đến doanh nghiệp, tư vấn, trợ giúp doanh nghiệp chấp hành tốt quy định pháp luật, qua đó vừa bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp, vừa bảo đảm pháp luật được thực thi nghiêm minh.
Bài viết sau, tác giả tập trung phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn, đánh giá thực trạng công tác PBGDPL và HTPL của HLGVN đối với doanh nghiệp và đề xuất những mô hình hoạt động, chính sách, phương pháp triển khai sáng tạo, khả thi nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện nhiệm vụ này.
2. Cơ sở chính trị – pháp lý và thực tiễn
Một trong những quan điểm chỉ đạo cốt lõi của Nghị quyết 66-NQ/TW là: “Xây dựng pháp luật phải bám sát thực tiễn; nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật; xác định đầu tư cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật là đầu tư cho phát triển”. Quan điểm này khẳng định việc xây dựng pháp luật không chỉ dừng ở chất lượng văn bản, mà còn phải tính đến tính khả thi, hiệu quả thi hành thông qua phổ biến rộng rãi và tổ chức thực hiện nghiêm minh.
Nghị quyết 66 đề ra bảy nhóm nhiệm vụ, trong đó nổi bật là đổi mới phương thức truyền thông chính sách, phổ biến, giáo dục pháp luật trên nền tảng công nghệ số. Văn kiện nhấn mạnh việc ứng dụng chuyển đổi số trong công tác PBGDPL và trợ giúp pháp lý, lồng ghép hoạt động này với các phong trào xã hội, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia cung cấp dịch vụ số trong lĩnh vực pháp luật. Bên cạnh đó, Nghị quyết cũng yêu cầu ưu tiên nguồn lực cho PBGDPL, nhất là đối với các nhóm yếu thế. Đây là cơ sở quan trọng để HLGVN cùng các cơ quan liên quan hiện đại hóa phương thức tuyên truyền pháp luật và mở rộng khả năng tiếp cận cho cộng đồng doanh nghiệp.
Nghị quyết 66 đồng thời giao nhiệm vụ cho MTTQ Việt Nam trong việc tổ chức thực hiện, phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội và xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật. Với tư cách là thành viên MTTQ, HLGVN có trách nhiệm tham gia vận động hội viên, doanh nghiệp chấp hành pháp luật, đồng thời giám sát và phản biện chính sách liên quan đến doanh nghiệp. Như vậy, HLGVN được định vị là cầu nối quan trọng giữa Đảng, Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp trong lĩnh vực pháp luật.
Trên phương diện pháp lý, HLGVN là tổ chức chính trị – xã hội – nghề nghiệp, thành viên của MTTQ Việt Nam, hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Sự thay đổi về Luật MTTQ (sửa đổi năm 2025) cùng với Nghị quyết 60-NQ/TW về sắp xếp tổ chức hội đoàn thể tạo hành lang để HLGVN kiện toàn bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đồng thời nâng cao tính gắn kết với hoạt động của Mặt trận. Luật mới cũng mở ra cơ chế hỗ trợ về tài chính và nhiệm vụ cho các hội đặc thù, trong đó có HLGVN – tổ chức có mạng lưới rộng khắp và nhiều đóng góp trong công tác pháp luật.
Chỉ thị 14-CT/TW của Bộ Chính trị (2022) tiếp tục khẳng định vai trò đặc thù của HLGVN, đồng thời chỉ ra hạn chế về tổ chức và phương thức hoạt động. Chỉ thị yêu cầu đổi mới mạnh mẽ nội dung, hướng về cơ sở, nâng cao chất lượng tham gia xây dựng pháp luật, phổ biến pháp luật, giám sát thi hành, cũng như tăng cường tư vấn, trợ giúp pháp lý cho người nghèo, đối tượng chính sách, vùng sâu, vùng xa. Đặc biệt, Chỉ thị giao Chính phủ nghiên cứu cơ chế giao việc, đặt hàng dịch vụ công phù hợp với năng lực của Hội, tạo điều kiện để HLGVN tham gia sâu hơn vào công tác PBGDPL và trợ giúp pháp lý cho người dân và doanh nghiệp.
Ngày 30/1/2024, Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Phát huy vai trò của Hội Luật gia các cấp trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2024-2030”
Cùng với đó, Nghị định 126/2024/NĐ-CP về tổ chức, hoạt động và quản lý hội đã chính thức liệt kê HLGVN là một trong các hội đặc thù phạm vi toàn quốc, được Nhà nước quản lý trực tiếp và khuyến khích tham gia cung ứng dịch vụ công. Đây là bước tiến quan trọng, vừa khẳng định vị thế của HLGVN, vừa tạo cơ chế minh bạch để Hội tham gia các hoạt động Nhà nước giao với kinh phí phù hợp.
Bên cạnh các định hướng vĩ mô, hệ thống chính sách cụ thể của Nhà nước cũng mở ra nhiều cơ hội cho HLGVN tham gia hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp. Luật PBGDPL năm 2012 đã tạo khung pháp lý khuyến khích sự tham gia của các tổ chức xã hội – nghề nghiệp. Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 cùng các văn bản hướng dẫn (Nghị định 55/2019/NĐ-CP, Quyết định 81/QĐ-TTg năm 2021, Đề án 345 giai đoạn 2021–2030) xác định rõ nhu cầu tư vấn, đào tạo, giải đáp pháp luật cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Dù không trực tiếp giao nhiệm vụ cho HLGVN, nhưng thực tế Hội luôn là đối tác quan trọng của Bộ Tư pháp trong triển khai các chương trình này.
Đặc biệt, Quyết định 129/QĐ-TTg năm 2024 phê duyệt Đề án “Phát huy vai trò của HLGVN trong công tác PBGDPL giai đoạn 2024–2030” đã chính thức đặt Hội vào vị trí trung tâm của mạng lưới phổ biến pháp luật, củng cố năng lực tổ chức và tạo cơ chế tham gia trực tiếp vào hỗ trợ pháp lý cho người dân, doanh nghiệp.
Tóm lại, HLGVN hiện đang đứng trước thời cơ và yêu cầu mới: được Đảng, Nhà nước khẳng định vai trò qua Nghị quyết 66, Chỉ thị 14; được củng cố hành lang pháp lý nhờ Luật MTTQ sửa đổi 2025 và Nghị định 126/2024; đồng thời có cơ hội triển khai các chương trình cụ thể như Đề án 129, Đề án 345. Điều đó đòi hỏi Hội phải đổi mới tổ chức, nâng cao chuyên môn, phát huy vai trò cầu nối và hỗ trợ pháp lý thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp – lực lượng then chốt của phát triển kinh tế..
3. Năng lực và hoạt động của Hội luật gia Việt nam trong phổ biến, giáo dục pháp luật
HLGVN là tổ chức quy tụ các Luật gia gồm nhiều thành phần: Các Luật sư, chuyên gia pháp lý, cán bộ tư pháp, thẩm phán, kiểm sát viên, giảng viên luật, cán bộ pháp chế doanh nghiệp và cả các cán bộ hưu trí am hiểu pháp luật. Tính đến năm 2024, HLGVN có hệ thống tổ chức từ Trung ương đến cơ sở: 63 tỉnh, thành Hội; hàng trăm HLG cấp huyện và hàng ngàn Chi hội cấp xã, phường. Tổng số Hội viên trên cả nước là hơn 100 000 Hội viên. Đây là một mạng lưới nhân lực pháp luật rộng khắp, là lợi thế đặc biệt để Hội triển khai công tác PBGDPL sâu rộng tới các tầng lớp nhân dân, trong đó có cộng đồng doanh nghiệp.
Trong công tác PBGDPL, HLGVN đã khẳng định vai trò nòng cốt tại nhiều địa phương. Chẳng hạn, tại Hà Nội – nơi có lực lượng Hội viên hùng hậu (hơn 6.000 Luật gia), Hội Luật gia thành phố trong 10 năm qua đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo, đài Trung ương và địa phương để cử luật gia tham gia các chuyên mục tư vấn, giải đáp pháp luật trên truyền hình, phát thanh; viết hơn 50.000 tin, bài pháp luật phát trên hệ thống truyền thanh cơ sở. Các cấp hội cũng tổ chức nhiều cuộc thi tìm hiểu pháp luật; lồng ghép tuyên truyền pháp luật thông qua xét xử các phiên tòa lưu động; tham gia hòa giải ở cơ sở qua đó phổ biến pháp luật cho hàng chục nghìn lượt người dân. HLG các cấp còn tích cực tham gia góp ý xây dựng trên 2.000 dự thảo văn bản pháp luật và tham gia hàng trăm cuộc giám sát thi hành pháp luật, giám sát việc giải quyết khiếu nại tố cáo tại địa phương…, những hoạt động này vừa giúp hoàn thiện chính sách vừa gián tiếp tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật trong xã hội. Đáng chú ý, nhiều mô hình sáng tạo về PBGDPL và trợ giúp pháp lý đã được HLG cơ sở triển khai, đem lại hiệu ứng tích cực. Ví dụ: Mô hình “Tổ phổ biến, giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý ở cơ sở” lấy Chi hội luật gia xã, phường làm nòng cốt; mô hình “Chi hội luật gia tham gia tiếp dân, tư vấn giải quyết khiếu nại, hòa giải, giải quyết tranh chấp đất đai ở địa phương”; mô hình “Chi hội luật gia thực hiện quy trình giám sát của Nhân dân” phối hợp với MTTQ, Sở Tư pháp, Thanh tra, v.v.... Những cách làm linh hoạt, sát cơ sở này đã góp phần đưa pháp luật đến gần dân chúng hơn, giúp người dân hiểu luật và vận dụng pháp luật để giải quyết các vấn đề thực tế.
Quang cảnh Hội thảo khoa học “Đưa Nghị quyết 66-NQ/TW vào cuộc sống: Yêu cầu, cơ chế và giải pháp thực thi” (Hội thảo do Viện IBLA và Tạp chí Pháp lý tổ chức)
Mặc dù phần lớn hoạt động PBGDPL của HLGVN trước nay tập trung vào đối tượng nhân dân, người dân nói chung, nhưng cộng đồng doanh nghiệp cũng hưởng lợi trực tiếp và gián tiếp từ các nỗ lực này. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh, nhất là ở địa phương, thường thiếu bộ phận pháp chế chuyên trách nên rất cần được cập nhật kiến thức pháp luật qua các kênh phổ biến chung. Những chương trình PBGDPL trên phương tiện thông tin đại chúng, các buổi tư vấn lưu động, tài liệu pháp luật do HLGVN biên soạn (ví dụ cẩm nang, tờ gấp pháp luật) đều là nguồn thông tin hữu ích cho doanh nghiệp nâng cao hiểu biết pháp luật.
Đặc biệt, trong vài năm gần đây, HLGVN đã chủ động hướng một phần hoạt động PBGDPL vào nhóm doanh nghiệp thông qua các chương trình phối hợp liên ngành. Năm 2023, HLGVN đã tham mưu để Thủ tướng phê duyệt Đề án 129 (2024–2030) nhằm phát huy vai trò của HLG các cấp trong công tác PBGDPL. Đề án này khuyến khích các cấp Hội tổ chức đa dạng hình thức PBGDPL, trong đó có những hình thức phù hợp với doanh nghiệp như: Thi tìm hiểu pháp luật trực tuyến, phiên tòa giả định, xây dựng chuyên trang PBGDPL trên mạng xã hội, v.v. Song song, ở cấp Trung ương, HLGVN thông qua Viện Khoa học pháp lý và Kinh doanh quốc tế (IBLA) và Tạp chí Pháp lý, các Trung tâm Tư vấn Pháp Luật thuộc Hội và đơn vị thành viên… đã tăng cường các diễn đàn, hội thảo chuyên đề về pháp luật kinh doanh, coi đó là kênh vừa phổ biến chính sách mới tới doanh nghiệp, vừa lắng nghe kiến nghị từ doanh nghiệp. Tại buổi tọa đàm tháng 9/2024, đại diện HLGVN đã đề xuất cần có cơ chế, chính sách kịp thời hơn nữa nhằm nâng cao hiệu quả PBGDPL và hỗ trợ pháp lý cho cộng đồng doanh nghiệp. Đây là tín hiệu cho thấy HLGVN rất quan tâm và tích cực tìm giải pháp cải thiện công tác này.
4. Mạng lưới tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý của HLGVN
Bên cạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tư vấn và trợ giúp pháp lý (TGPL) là lĩnh vực thể hiện rõ nét tính nghề nghiệp của Hội Luật gia Việt Nam (HLGVN). Theo Luật TGPL 2017, ngoài các Trung tâm TGPL nhà nước, HLGVN cùng một số tổ chức xã hội – nghề nghiệp khác được tham gia cung cấp dịch vụ TGPL miễn phí cho các đối tượng thụ hưởng. Hiện nay, HLGVN đã xây dựng hệ thống 10 Trung tâm tư vấn pháp luật (TVPL) ở Trung ương, 68 trung tâm cấp tỉnh và 35 trung tâm cấp huyện, với hơn 1.100 nhân sự tham gia, trong đó có khoảng 700 tư vấn viên pháp luật, 200 cộng tác viên và 200 luật sư. Đây là lực lượng nòng cốt trực tiếp thực hiện hoạt động tư vấn, hỗ trợ pháp lý trên phạm vi cả nước.
Thực tiễn cho thấy, các trung tâm TVPL của HLGVN mỗi năm đã tư vấn, trợ giúp pháp lý cho hàng chục nghìn lượt người dân và doanh nghiệp. Nhiều mô hình được đánh giá cao, như tại Hà Nội, trong 10 năm qua, Trung tâm TVPL thuộc HLG thành phố đã xử lý hàng chục nghìn vụ việc trực tiếp và qua điện thoại, đồng thời triển khai nhiều đợt TGPL lưu động miễn phí cho người dân thuộc diện chính sách. Đối với doanh nghiệp, dù chưa có thống kê toàn quốc, nhưng thực tế nhiều doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã, hộ kinh doanh đã tìm đến các trung tâm của HLG để được tư vấn về thủ tục thành lập, thuế, lao động, bảo hiểm xã hội, hợp đồng… Đặc biệt, tính “phi lợi nhuận” và “tính hội” giúp HLGVN trở thành địa chỉ đáng tin cậy cho doanh nghiệp nhỏ, khởi nghiệp vốn khó có điều kiện thuê dịch vụ pháp lý thương mại.
Tuy nhiên, hoạt động PBGDPL và hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp của HLGVN vẫn còn hạn chế. Trước hết, sự gắn kết giữa Hội và cộng đồng doanh nghiệp chưa đồng đều; nhiều doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ chưa biết đến mạng lưới TVPL của Hội. Về nội dung, các chương trình tuyên truyền chưa thực sự chuyên biệt cho doanh nghiệp, còn lồng ghép chung với đối tượng nhân dân, thiếu tài liệu và chuyên đề riêng về pháp luật kinh doanh, hội nhập, hợp đồng hay thuế. Phương thức phổ biến còn nặng về hình thức truyền thống, chậm ứng dụng công nghệ số và các công cụ trực tuyến để tiếp cận doanh nghiệp trẻ.
Trong công tác tư vấn, TGPL, phần lớn hoạt động vẫn mang tính tự nguyện, chưa có cơ chế tài chính ổn định; chất lượng tư vấn chưa đồng đều do một bộ phận tư vấn viên chưa được cập nhật kiến thức mới về kinh doanh, thương mại điện tử, sở hữu trí tuệ, hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa HLGVN với các cơ quan, hiệp hội doanh nghiệp và các tổ chức hỗ trợ pháp lý khác ở nhiều địa phương còn hạn chế, dẫn tới nguy cơ chồng chéo hoặc bỏ sót đối tượng.
Từ thực trạng trên có thể thấy, HLGVN đã tạo dựng được nền tảng mạng lưới rộng khắp và đạt những kết quả bước đầu trong hỗ trợ pháp lý, nhưng vẫn đứng trước nhiều thách thức nếu muốn trở thành “cố vấn pháp lý tin cậy” cho cộng đồng doanh nghiệp. Đòi hỏi đặt ra là Hội phải nâng tầm hoạt động, đổi mới phương thức, chuyên nghiệp hóa đội ngũ và tăng cường phối hợp để đáp ứng yêu cầu mới theo Nghị quyết 66. Đây cũng chính là cơ sở để đề xuất một số mô hình và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác PBGDPL và hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp trong giai đoạn tới.
5. Giải pháp nâng cao hiệu quả phổ biến giáo dục pháp luật và hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp của HLGVN trong giai đoạn mới”
5.1. Đổi mới mô hình tổ chức và phương thức hướng tới doanh nghiệp
- Xây dựng các đơn vị chuyên trách hoặc lồng ghép trong tổ chức Hội để phục vụ doanh nghiệp. HLGVN nên nhân rộng mô hình Chi hội Luật gia khối doanh nghiệp như Nghệ An đã thực hiện. Tại các tỉnh, thành phố có nhiều doanh nghiệp (như các trung tâm công nghiệp, khu kinh tế), Tỉnh hội có thể thành lập chi hội hoặc câu lạc bộ luật gia trong doanh nghiệp, quy tụ các luật sư nội bộ, cán bộ pháp chế, luật sư tư vấn kinh doanh... trên địa bàn. Nhóm này am hiểu sâu nhu cầu pháp lý doanh nghiệp, sẽ là lực lượng nòng cốt triển khai các hoạt động hỗ trợ hướng đến doanh nghiệp. Họ cũng chính là cầu nối đưa tiếng nói doanh nghiệp vào Hội, giúp Hội nắm bắt sát hơn những vướng mắc pháp luật mà doanh nghiệp gặp phải để đề xuất giải pháp. Bên cạnh đó, tại mỗi Trung tâm tư vấn pháp luật của HLG (nhất là cấp tỉnh), nên hình thành “Tổ tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp” hoặc ít nhất phân công 1-2 tư vấn viên chuyên về lĩnh vực doanh nghiệp, đầu tư. Tổ này có nhiệm vụ tiếp nhận riêng các yêu cầu tư vấn của doanh nghiệp, xây dựng bộ tài liệu, sổ tay cho doanh nghiệp, đồng thời chủ động liên hệ với các khu công nghiệp, hiệp hội ngành nghề để giới thiệu dịch vụ hỗ trợ pháp lý của Hội.
- Đa dạng hóa phương thức phổ biến, truyền thông pháp luật phù hợp với doanh nghiệp. HLGVN cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin theo đúng tinh thần Nghị quyết 66. Cụ thể, xây dựng các chuyên trang, chuyên mục pháp luật cho doanh nghiệp trên website của Hội và Tạp chí điện tử Người đưa tin, Tạp chí Pháp lý điện tử…. Nội dung nên tập trung vào các quy định pháp luật mới trong kinh doanh, các tình huống pháp lý thực tiễn doanh nghiệp hay gặp, trình bày ngắn gọn, dễ hiểu. Song song, Hội có thể phối hợp với Bộ Tư pháp nâng cấp Cổng thông tin hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp (htpldn.moj.gov.vn) nơi HLGVN và các luật gia có thể tham gia giải đáp câu hỏi trực tuyến cho doanh nghiệp. Ngoài ra, tận dụng mạng xã hội: thành lập các nhóm (group) Facebook, Zalo kết nối luật gia của Hội với cộng đồng doanh nghiệp địa phương, thường xuyên đăng tin phổ biến pháp luật, giao lưu hỏi đáp nhanh. Một ý tưởng sáng tạo là HLGVN có thể hợp tác với doanh nghiệp công nghệ để phát triển ứng dụng (app) di động cung cấp tiện ích pháp lý cho doanh nghiệp, ví dụ thư viện pháp luật di động, chatbot tư vấn những câu hỏi pháp luật cơ bản… đúng theo định hướng khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia lĩnh vực pháp luật của NQ66.
- Đưa pháp luật đến gần doanh nghiệp thông qua các hoạt động trực tiếp tại cơ sở. Bên cạnh kênh trực tuyến, Hội cần tăng cường các buổi tư vấn, phổ biến pháp luật lưu động tại các khu công nghiệp, cụm doanh nghiệp. Có thể phối hợp với Ban quản lý khu công nghiệp, phòng thương mại – công nghiệp địa phương tổ chức định kỳ (ví dụ hàng quý) “Ngày pháp luật cho doanh nghiệp” tại một khu công nghiệp. Trong ngày đó, HLG mời Luật gia nói chuyện về một chuyên đề pháp luật (như hợp đồng lao động, chính sách thuế mới…), phát tài liệu miễn phí, đồng thời bố trí bàn tư vấn để doanh nghiệp trực tiếp hỏi đáp về vấn đề của họ. Hoạt động này tương tự mô hình trợ giúp pháp lý lưu động cho người dân mà Hội đã rất quen thuộc, chỉ khác là đối tượng ở đây là doanh nghiệp. Những doanh nghiệp nhỏ, cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ sẽ rất hoan nghênh cách tiếp cận này, vì họ ít có điều kiện lên thành phố tìm luật sư.
Ngoài ra, Hội có thể chủ trì hoặc tham gia tổ chức các hội thảo chuyên đề pháp luật kinh doanh có sự tham dự của doanh nghiệp. Ví dụ: hội thảo góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) liên quan đến quyền sử dụng đất của doanh nghiệp, hội thảo về phòng chống tham nhũng trong khu vực ngoài nhà nước... Thông qua đó, doanh nghiệp vừa được cập nhật quy định mới, vừa được bày tỏ quan điểm, kiến nghị. Những hội thảo như vậy vừa là phổ biến pháp luật, vừa thực hiện vai trò phản biện xã hội của Hội, giúp cơ quan nhà nước thấy được góc nhìn từ doanh nghiệp để hoàn thiện chính sách.
5.2. Hoàn thiện chính sách và cơ chế hỗ trợ cho Hội luật gia Việt Nam
- Thể chế hóa mạnh mẽ hơn việc giao nhiệm vụ kèm nguồn lực cho HLGVN. Hiện nay, chủ trương đã có như trong Chỉ thị 14-CT/TW cho phép giao việc, khoán kinh phí cho HLGVN; NQ66 nhấn mạnh ưu tiên nguồn lực cho PBGDPL, TGPL. HLGVN cần sớm cụ thể hóa bằng các văn bản pháp luật và kế hoạch ngân sách. Chẳng hạn, đề nghị Thủ tướng Chính phủ ban hành một Quyết định phê duyệt Chương trình tăng cường năng lực PBGDPL và HTPL cho doanh nghiệp giai đoạn 2026–2030, trong đó giao HLGVN chủ trì hoặc đồng chủ trì với Bộ Tư pháp thực hiện một số dự án. Khi có văn bản pháp lý và địa vị rõ ràng, HLGVN có cơ sở để bố trí nhân sự, lập dự toán kinh phí triển khai trên toàn quốc. Kinh phí nhà nước cấp có thể dưới dạng đặt hàng dịch vụ (theo NĐ 126/2024 và Luật Ngân sách), đảm bảo “khoán chi theo kết quả, sản phẩm” như tinh thần Nghị quyết 66. Ví dụ, đặt hàng HLGVN mỗi năm tổ chức bao nhiêu lớp bồi dưỡng pháp luật cho doanh nghiệp nhỏ, tư vấn bao nhiêu vụ việc miễn phí cho startup,... và cấp kinh phí dựa trên số lượng, chất lượng công việc hoàn thành.
- Tăng cường phối hợp liên ngành và với Mặt trận Tổ quốc, Bộ Tư pháp (Cục PBGDPL) ký kết chương trình phối hợp chính thức với HLGVN về PBGDPL và HTPL cho doanh nghiệp giai đoạn 5 năm. Trong đó phân công rõ: Bộ Tư pháp phụ trách xây dựng tài liệu chuẩn, đào tạo nguồn; HLGVN phụ trách triển khai đến doanh nghiệp qua mạng lưới Hội. Tương tự, ở địa phương, HLGVN có văn bản đề nghị các Sở Tư pháp cần tham mưu UBND tỉnh ra quyết định phân công nhiệm vụ cho HLG cấp tỉnh tham gia Ban Chỉ đạo hỗ trợ pháp lý doanh nghiệp tỉnh, và giao một phần kinh phí sự nghiệp phổ biến pháp luật hằng năm cho HLG thực hiện các đề mục cụ thể. Đề nghị Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đưa nội dung “phổ biến pháp luật, tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp” vào chương trình phối hợp thống nhất hành động hàng năm. MTTQ có thể phát huy vai trò cầu nối giữa HLG và các hội thành viên khác (như Hội Doanh nhân trẻ, Hội Nông dân có doanh nghiệp nông nghiệp...) để tổ chức các hoạt động liên kết hỗ trợ hội viên doanh nghiệp của các tổ chức này. Ví dụ: Ủy ban MTTQ tỉnh có thể chủ trì cùng HLG và Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh tổ chức diễn đàn “Doanh nghiệp với pháp luật” nhân ngày Pháp luật Việt Nam (9/11) hàng năm.
Quang cảnh buổi Tọa đàm: Nắm bắt tình hình thực hiện Đề án “Tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật cho người dân và chương trình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp” do Bộ Tư pháp và Hội Luật gia VN tổ chức ngày 13/9/2024
- Chính sách khuyến khích nguồn lực xã hội. Ngoài nguồn lực nhà nước, HLGVN có thể chủ động vận động tài trợ hợp pháp từ các tổ chức, cá nhân cho hoạt động phổ biến, hỗ trợ pháp lý. Để thu hút tài trợ, cần có cơ chế ghi nhận đóng góp của doanh nghiệp cho hoạt động PBGDPL, coi đó như một tiêu chí đánh giá trách nhiệm xã hội (CSR) của doanh nghiệp. Chẳng hạn, HLGVN có thể đề nghị UBND các tỉnh vinh danh những doanh nghiệp tài trợ tích cực cho Quỹ phổ biến pháp luật địa phương, qua đó tạo hình ảnh tốt. Bên cạnh đó HLGVN thành lập theo mô hình Quỹ xã hội như Quỹ Hỗ trợ pháp luật để minh bạch huy động và sử dụng nguồn xã hội hóa cho mục đích hỗ trợ pháp lý cộng đồng. Nguồn quỹ này có thể dùng trả thù lao cho luật sư, luật gia giỏi hỗ trợ miễn phí doanh nghiệp nhỏ, nhằm động viên họ tiếp tục cống hiến.
- Đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ luật gia làm công tác hỗ trợ pháp lý doanh nghiệp. HLGVN cần phối hợp với các cơ sở đào tạo luật, các chuyên gia kinh tế để mở các lớp bồi dưỡng chuyên đề cho hội viên về pháp luật kinh doanh hiện đại, kỹ năng tư vấn cho doanh nghiệp. Các tư vấn viên pháp luật trong hệ thống HLG nên được cập nhật kiến thức định kỳ, có thể thông qua khóa học ngắn ngày hoặc hội thảo chuyên sâu. Đặc biệt, chú trọng tập huấn về kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong truyền thông pháp luật, để đội ngũ luật gia có thể vận hành thông thạo các cổng thông tin, ứng dụng hỗ trợ doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế huy động chuyên gia, trí thức trẻ tình nguyện tham gia cùng HLG trong các hoạt động hỗ trợ pháp lý. Ví dụ, mời các luật sư kinh tế có uy tín tham gia làm cộng tác viên của Hội theo từng vụ việc; kết nối với các Khoa luật, Trung tâm nghiên cứu để sinh viên luật, học viên cao học hỗ trợ biên soạn tài liệu, trả lời thắc mắc pháp luật trực tuyến dưới sự hướng dẫn của luật gia. Điều này vừa tăng nguồn nhân lực hỗ trợ, vừa tạo môi trường rèn luyện cho thế hệ luật gia trẻ đúng định hướng mở rộng hợp tác trong và ngoài nước của Chỉ thị 14.
5.3. Triển khai các phương pháp nâng cao hiệu quả hoạt động
- Lập kế hoạch hành động cụ thể triển khai Nghị quyết 66 trong hệ thống HLGVN. Ngay sau khi Nghị quyết 66 được ban hành, Ban Thường vụ HLGVN cần ban hành một Kế hoạch công tác chuyên đề về thực hiện Nghị quyết 66. Trong đó, xác định những nhiệm vụ mà Hội sẽ đảm nhận để góp phần đưa Nghị quyết vào cuộc sống: như đẩy mạnh công tác truyền thông pháp luật về nội dung NQ66, nâng cao hiểu biết pháp luật và văn hóa pháp lý trong doanh nghiệp, tham gia xây dựng góp ý các luật theo định hướng NQ66 (luật về kinh doanh, đầu tư...). Kế hoạch nên đề ra các chỉ tiêu đo lường được cho từng cấp Hội, ví dụ: mỗi tỉnh hội hàng năm tổ chức các buổi phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp; tư vấn pháp luật cho các doanh nghiệp, hộ kinh doanh. Đồng thời, Trung ương Hội cần thiết lập cơ chế theo dõi, đôn đốc và hỗ trợ kỹ thuật để các tỉnh hội thực hiện kế hoạch. Việc lượng hóa mục tiêu và thường xuyên kiểm tra sẽ thúc đẩy hiệu quả thực hiện, tránh tình trạng kế hoạch chung chung.
- Thử nghiệm các mô hình mới, sau đó tổng kết nhân rộng. Một số ý tưởng có thể thí điểm tại một vài địa phương trước khi triển khai toàn quốc: chẳng hạn mô hình “Chi hội luật gia khối doanh nghiệp” (đã làm ở Nghệ An); mô hình “Đường dây nóng tư vấn pháp luật doanh nghiệp”, chọn một tỉnh, thiết lập số điện thoại đường dây nóng do HLG đảm nhiệm trực tư vấn giờ hành chính, nếu hiệu quả sẽ khuyến khích các nơi khác làm theo; hoặc mô hình “Hộp thư pháp luật doanh nghiệp” – đặt tại trụ sở Hội hoặc gửi qua email, doanh nghiệp gửi câu hỏi và Hội tập hợp trả lời công khai hàng tuần trên website. Sau mỗi mô hình thí điểm, cần có hội thảo rút kinh nghiệm với sự tham gia của các bên liên quan (doanh nghiệp hưởng lợi, cơ quan phối hợp) để hoàn thiện phương pháp.
- Tăng cường giám sát, phản biện và kiến nghị chính sách liên quan đến doanh nghiệp. Song song với hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, HLGVN nên chủ động tham gia giám sát việc thực thi pháp luật trong lĩnh vực kinh doanh ở địa phương (ví dụ giám sát thủ tục hành chính về đăng ký kinh doanh, đất đai, thuế...) thông qua các đoàn giám sát của MTTQ hoặc HĐND mà Hội tham gia. Qua đó phát hiện những bất cập, cản trở đối với doanh nghiệp để kiến nghị sửa đổi. Tiếng nói phản biện của Hội – với tư cách là tổ chức độc lập, tập hợp giới luật gia – có trọng lượng nhất định, góp phần hoàn thiện thể chế theo tinh thần Nghị quyết 66, để dần loại bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, cắt giảm điều kiện kinh doanh bất hợp lý. Việc tích cực đề xuất chính sách cũng giúp khẳng định vị thế của HLG, giúp doanh nghiệp hiểu về Hội Luật gia không chỉ giúp họ tuân thủ luật mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ bằng cách phản biện cho môi trường pháp lý công bằng, thuận lợi.
- Tăng cường công tác truyền thông, nâng cao nhận thức về vai trò của HLGVN đối với doanh nghiệp. Cuối cùng, để những sáng kiến trên thành công, cần làm cho cộng đồng doanh nghiệp hiểu rõ và tin tưởng vào HLGVN. Doanh nghiệp phải biết tìm đến Hội khi cần hỗ trợ pháp lý, thay vì âm thầm chịu thiệt thòi do thiếu thông tin. Muốn vậy, HLGVN cần đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu về các chương trình, dịch vụ hỗ trợ của mình. Có thể thông qua báo chí, qua các hội nghị doanh nghiệp, hoặc đề nghị Phòng Thương mại và Công nghiệp (VCCI), Hội doanh nhân các địa phương giới thiệu trong hội viên của họ. Bản thân mỗi cán bộ, hội viên Hội Luật gia khi làm việc với doanh nghiệp cũng nên chủ động cung cấp thông tin về Hội, tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp, thân thiện. Văn phong, thái độ phục vụ của đội ngũ tư vấn cũng cần được chú trọng, cần sự nhanh chóng, rõ ràng và am hiểu pháp luật. Nếu HLG làm tốt, dần dần sẽ có thương hiệu uy tín trong cộng đồng doanh nghiệp như một “người bạn đồng hành pháp lý”. Từ đó, doanh nghiệp sẽ tích cực, tự giác tham gia các hoạt động PBGDPL do Hội tổ chức, biến quá trình hỗ trợ pháp lý thành sự hợp tác hai chiều hiệu quả.
Quang cảnh buổi Tọa đàm: “Tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý tạo không gian phát triển cho doanh nghiệp” do Hội Luật gia Việt Nam, Tạp chí Đời sống & Pháp luật tổ chức tháng 9/2025
6. Kết luận
Nghị quyết 66-NQ/TW là tầm nhìn xây dựng một hệ thống pháp luật hiện đại, vì Nhân dân phục vụ, và nhấn mạnh yêu cầu huy động mọi nguồn lực xã hội để đưa pháp luật vào cuộc sống. Trong bối cảnh đó, việc nâng cao năng lực phổ biến pháp luật và hỗ trợ pháp lý của HLGVN đối với cộng đồng doanh nghiệp không chỉ là nhiệm vụ riêng của Hội, mà còn là một hợp phần quan trọng trong chiến lược chung thực thi Nghị quyết 66. Thông qua những phân tích và đề xuất trên đây, có thể thấy rõ rằng HLGVN có tiềm năng và lợi thế để đảm nhiệm tốt vai trò cầu nối pháp lý cho doanh nghiệp từ việc truyền đạt những chính sách, quy định mới nhất, cho đến việc trợ giúp doanh nghiệp tháo gỡ vướng mắc pháp lý trong hoạt động hàng ngày.
Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, cần sự chung tay hỗ trợ của Đảng, Nhà nước và sự hưởng ứng tích cực từ phía doanh nghiệp. Đảng đã ban hành các định hướng quan trọng (như Chỉ thị 14-CT/TW), Nhà nước đã và đang tạo hành lang pháp lý, cơ chế chính sách thuận lợi như Luật Mặt trận sửa đổi 2025, Nghị định 126/2024, các chương trình hỗ trợ pháp lý doanh nghiệp… vấn đề còn lại là khâu tổ chức thực hiện. HLGVN phải thực sự năng động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm để tận dụng những thuận lợi đó, cải tiến tổ chức, phương thức hoạt động của mình phù hợp với nhu cầu mới. Mặt khác, chính quyền các cấp cần tin tưởng giao việc và cấp nguồn lực tương xứng để Hội phát huy khả năng. Các doanh nghiệp cũng nên chủ động tiếp cận các kênh hỗ trợ pháp lý từ Hội, coi Hội Luật gia là điểm tựa khi cần tư vấn, kiến giải pháp luật.
Những đề xuất trong bài từ việc nhân rộng mô hình chi hội luật gia doanh nghiệp, đẩy mạnh chuyển đổi số trong phổ biến pháp luật, cho đến việc thiết lập cơ chế giao nhiệm vụ kèm kinh phí cho Hội, đều hướng tới mục tiêu cuối cùng là tăng cường hiệu quả thực chất của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý. Hiệu quả đó đo lường bằng nhận thức pháp lý và văn hóa pháp luật của cộng đồng doanh nghiệp được nâng cao, số vụ việc vướng mắc pháp lý được giải quyết nhanh gọn hơn, tình trạng vi phạm pháp luật trong kinh doanh giảm đi, môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng hơn. Khi doanh nghiệp hiểu luật và tuân thủ luật, họ sẽ hoạt động ổn định, sáng tạo và phát triển bền vững, đóng góp xứng đáng vào mục tiêu đưa Việt Nam thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 như Nghị quyết 66 kỳ vọng.
Tóm lại, đưa Nghị quyết 66-NQ/TW vào cuộc sống đòi hỏi những hành động cụ thể, đồng bộ ở mọi cấp, mọi ngành. Trong đại sự đó, Hội Luật gia Việt Nam, với sứ mệnh của mình cần và có thể đóng góp một phần quan trọng thông qua việc trở thành cánh tay nối dài giúp pháp luật thấm sâu vào cộng đồng doanh nghiệp. Sự chủ động đổi mới của HLGVN cùng với hậu thuẫn chính sách kịp thời sẽ tạo nên bước chuyển biến chất lượng cho công tác phổ biến, hỗ trợ pháp luật, để mỗi doanh nghiệp Việt Nam đều “sống và kinh doanh thượng tôn pháp luật”, qua đó kiến tạo môi trường đầu tư thông thoáng, lành mạnh, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước mà Nghị quyết 66 đã đề ra.
------------------------
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Chính trị(2025), Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Trích nguồn: Cổng thông tin điện tử Chính phủ.
2. Quốc hội (2025), Luật số 97/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ... (Thông qua ngày 27/6/2025, có hiệu lực 01/7/2025). Trích nguồn: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
3.Bộ Chính trị(2022), Chỉ thị số 14-CT/TW ngày 01/7/2022 về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Hội Luật gia Việt Nam trong tình hình mới. Trích nguồn: Thư viện Pháp luật.
4.Chính phủ (2024), Nghị định số 126/2024/NĐ-CP ngày 08/10/2024 quy định về tổ chức, hoạt động và quản lý hội. Trích nguồn: Thư viện Pháp luật.
5.Thủ tướng Chính phủ (2021), Quyết định số 81/QĐ-TTg ngày 19/01/2021 phê duyệt Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2021–2025. Trích nguồn: Cổng TTĐT Chính phủ.
6.Bộ Tư pháp – Hội Luật gia Việt Nam (2024), Tọa đàm “Nắm bắt tình hình thực hiện Đề án tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật cho người dân và Chương trình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp” sáng 13/9/2024. Trích nguồn: Tạp chí Pháp lý điện tử.
7.Hội Luật gia Việt Nam (2024), Báo cáo tại buổi làm việc với Bộ Tư pháp về công tác PBGDPL và hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp.
8. Hội Luật gia TP. Hà Nội (2023), Tổng kết 10 năm công tác PBGDPL, tư vấn, trợ giúp pháp lý của HLG TP. Hà Nội. Trích nguồn: Pháp lý Online.
Luật gia Trần Thanh Hơn (Uỷ viên Ban Biên tập; Chi hội Phó - Chi hội Luật gia Tạp chí Pháp lý)
Theo Phaply.net.vn
