Luật gia Nguyễn Bá Sơn, Ủy viên Ban thường vụ Hội Luật gia Việt Nam, Chủ tịch Hội Luật gia Đà Nẵng
Trong bối cảnh hiện nay, khoa học – công nghệ, đặc biệt là công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI), đang tạo ra những biến chuyển sâu sắc trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Đảng và Nhà nước ta đã xác định rõ trong Nghị quyết số 66-NQ/TW (ngày 24/9/2022 của Bộ Chính trị) về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045, cũng như Nghị quyết số 27-NQ/TW (ngày 09/11/2022 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XIII) về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN, rằng việc ứng dụng công nghệ hiện đại là giải pháp tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả quản trị, thúc đẩy dân chủ, công khai, minh bạch và tăng cường năng lực hoạt động của hệ thống chính trị.
Từ những yêu cầu do Đảng, Nhà nước đặt ra cho giai đoạn phát triển sắp tới của đất nước, Hội Luật gia Việt Nam cần nghiên cứu, xây dựng một Chiến lược phát triển toàn diện, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; hoặc đề xuất ban hành một Nghị quyết có tính chiến lược, nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong quản lý, hoạt động và phát triển Hội trong kỷ nguyên mới.
Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của một tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tập hợp rộng rãi đội ngũ luật gia tham gia xây dựng chính sách, pháp luật và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhân dân, việc ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong công tác chỉ đạo, điều hành, triển khai nhiệm vụ là yêu cầu cấp thiết, mang tính sống còn.
1. Ứng dụng công nghệ, AI trong công tác chỉ đạo, điều hành
Xây dựng hệ thống quản trị thống nhất: Hội cần triển khai cổng thông tin quản trị nội bộ tích hợp từ Trung ương đến cơ sở, đảm bảo luồng chỉ đạo, văn bản, báo cáo được truyền đạt nhanh chóng, chính xác và bảo mật.
Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phân tích dữ liệu: Hệ thống AI có thể hỗ trợ Ban Thường vụ và các cấp Hội phân tích xu hướng pháp luật, tổng hợp vấn đề nổi bật, đưa ra khuyến nghị chính sách kịp thời. Chẳng hạn, AI có thể phân tích hàng nghìn văn bản quy phạm pháp luật và các vụ việc tư vấn để chỉ ra những khoảng trống pháp lý.
Tự động hóa quy trình: Các công việc thường xuyên như lập kế hoạch, nhắc việc, theo dõi tiến độ có thể tích hợp trên nền tảng điều hành thông minh, vừa tiết kiệm thời gian, vừa nâng cao hiệu quả.
2. Ứng dụng công nghệ, AI trong triển khai nhiệm vụ chuyên môn
Trong công tác tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý: Các nền tảng chatbot AI có thể tiếp nhận thông tin ban đầu, hướng dẫn quy trình, giúp giảm tải cho đội ngũ luật gia để tập trung vào các vụ việc phức tạp.
Trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật: Cần xây dựng hệ thống thư viện pháp luật điện tử, video clip, podcast pháp lý ứng dụng AI, giúp nội dung trở nên dễ hiểu, gần gũi, đặc biệt với thanh niên, công nhân và người lao động ở cơ sở.
Trong công tác phản biện xã hội: AI có thể tổng hợp ý kiến từ hội nghị, tọa đàm, lấy ý kiến nhân dân trên môi trường số, từ đó tạo nền tảng khoa học và dữ liệu đầy đủ để Hội tham gia góp ý chính sách, pháp luật.
3. Lựa chọn ứng dụng thống nhất trong toàn hệ thống Hội
Chỉ đạo thống nhất việc lựa chọn, triển khai một bộ ứng dụng chung từ Trung ương đến các cấp Hội, bao gồm:
1. Hệ thống quản lý văn bản và điều hành điện tử.
2. Nền tảng quản lý hội viên và cơ sở dữ liệu chung.
3. Cổng thông tin và hệ thống truyền thông pháp luật số.
Ban hành quy chế sử dụng thống nhất, vừa đảm bảo đồng bộ, vừa tạo điều kiện kết nối dữ liệu liên thông, phù hợp Đề án chuyển đổi số quốc gia.
Tổ chức tập huấn định kỳ cho cán bộ, hội viên ở tất cả các cấp, nhằm nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ, để việc chuyển đổi số thực sự đi vào thực chất, không chỉ dừng ở hình thức.
4. Một số đề xuất trong giai đoạn tới
Thành lập Ban chỉ đạo chuyển đổi số của Hội Luật gia Việt Nam để định hướng, giám sát và kịp thời tháo gỡ khó khăn.
Xây dựng Đề án “Ứng dụng công nghệ số và AI trong hoạt động của Hội Luật gia Việt Nam đến năm 2030”, gắn với việc thực hiện Nghị quyết 66 và 27, xác định rõ mục tiêu, lộ trình, nguồn lực.
Phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Thông tin và Truyền thông, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam trong xây dựng nền tảng số chung, tận dụng nguồn lực Nhà nước và xã hội hóa.
Đảm bảo an toàn thông tin, bảo mật dữ liệu pháp lý – yếu tố then chốt vì dữ liệu liên quan đến pháp luật, khiếu nại, tranh chấp luôn nhạy cảm, đòi hỏi chuẩn mực bảo mật cao.
Khuyến khích nghiên cứu, sáng kiến từ hội viên, đặc biệt là luật gia trẻ, trong phát triển ứng dụng pháp luật số, góp phần làm phong phú hệ sinh thái công nghệ của Hội.
5. Kết luận
Ứng dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo vào hoạt động chỉ đạo, điều hành và triển khai nhiệm vụ không chỉ là giải pháp chiến lược mà còn mang tính cấp bách, lâu dài đối với Hội Luật gia Việt Nam trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN.
Việc thống nhất lựa chọn, ứng dụng đồng bộ trong toàn hệ thống Hội, từ Trung ương đến cơ sở, cùng với một Chiến lược phát triển đến năm 2045 sẽ là chìa khóa bảo đảm sự đồng bộ, tiết kiệm nguồn lực, nâng cao hiệu quả hoạt động. Qua đó, Hội Luật gia Việt Nam sẽ đóng góp tích cực hơn nữa vào sự nghiệp xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền theo tinh thần Nghị quyết 66 và Nghị quyết 27 của Trung ương.
Luật gia Nguyễn Bá Sơn (Ủy viên BTV Hội Luật gia Việt Nam, Chủ tịch Hội Luật gia Đà Nẵng)
